België
Koninkrijk België Royaume de Belgique Königreich Belgien | |||
| |||
Baosisgegevens | |||
Officiële landstaele: | Nederlands, Frans en Duuts | ||
Oôdstad: | Brussel | ||
Regeriengsvurm: | Federaol-parlementaire, constitutionele monarchie | ||
Staetsoôd: | Filip van Belhië | ||
Regeriengsleider: | Alexander De Croo | ||
Religie: | Chrissendom 56% (roôms-kath. 52,2% protestantisme 2,5% oôsters-orth. 1,3%) islam 7% jood'ndom 0,35% [1] | ||
Oppervlakte: | 30.689 [2] km² (0,64 [3]% waeter) | ||
Inweuners: | 11.764.000 (2024) [4] (383 inw. / km²) | ||
Aore gegevens | |||
Volkslied: | Brabançonne | ||
Munte: | euro (EUR )
| ||
UTC: | UTC+1 (zeumertied: jaet) | ||
Nationaole feêstdag: | 21 juli | ||
Web | Code | Tel. | .be | BEL | +32 | ||
Coördinaot'n: |
België of Belhië (Nederlands: België, Frans: Belgique, Duuts: Belgien), officieel ’t Konienkriek België, is 'n West-Europees land begrensd deu de Noôrdzeê in ’t westen, Nederland in ’t noôrden en noôrdoôsten, Duutsland in ’t oôsten, Luxemburg in ’t zuudoôsten en Frankriek in ’t zujen.
België ei ruum 11,7 meljoen inweuners (2024) op 'n totael oppervlak van bienae 30,7 duuzend km² waervan bienae 0,2 duuzend km² waeter. 't Land bestaet uut twee 'elften, 't noorden 'eêt Vlaonderen waer Nederlands wor geklapt, 't zuuden 'eêt Wallonië waer Frans (en in 't uuterste oôsten Duuts) wor geklapt. Vlaonderen is kleiner as Wallonië maer ei meer inweuners. 'Oôdstad Brussel leit in 't midden van 't land en vormt as 't Brussels Hewest mie omliggende gemeênten 'n eige rehio.
-
Algemeêne kaerte
-
Bestierlijke kaerte
-
Taelekaerte ¹
¹
groen = Nederlands (Vlaonderen)
blaeuw = Frans (Wallonië)
oranje = Duuts (Duutstaelige Gemeênschap, ok Wallonië)
groen-blaeuw = Nederlands-Frans (Brussels Hewest)
Heschiedenisse
bewerkDe oôrsproenkelijke bevolkienge van Belhië bestoeng uut ienkele Keltische stamm'n. Deze wiern in de Romeinse tied binn'n 't hebied tussen de Noôrdzeê, de Rien, de Seine en de Marne ok aneduud as Belgae. 't Hebied maekn toen deêl uut van 't Romeinse Riek.
In de middeleêuwen wier 't 'udihe Belhië verdeêld onder Frankriek en 't Duutse Riek, wibie a de Schelde de hrens was. In de 15e eêuwe wier 't et 't bezit van de Habsburhers en op 't ènde van de 18e eêuwe kwam't in an'n van de Franse. In 1830 von de Belhische Rivvolutie plekke en wier Belhië 'n onafankelijke constitusjonele monarhie.
In den Eêste Waereldoôrlog wier Belhië bieni aelemille bezet deur Duutsland, behalve 't hebied achter de Iesder bleef in Belhische an'n. In de Twidde Waereldoôrlog haf 't Belhische leher nae achttien daehen de stried op en capituleern, winae a 't aele land wier bezet. In september '44 wier 't deur de heallieern bevried.
In 1960 reakende Belhië z'n voormalihe kolonie Kongo kwiet. De laetere jaeren was 't land vaek vreed verdeeld deu de taelstried.
Natuur
bewerkBelhië ei, ondanks da 't 'n klein land is en 'n hroôte bevolkiengsdichteid ei, vee bos, onheveer 20%.[3] Eên van de onherepste Belhische stikk'n natuur, binne d' Ardenn'n in 't zuudoôst'n mie 'n 'oôgte toet bienae 700 meter. Dit kom ok deur de laehe bevolkiengsdichteid in dit hebied. In Wallonië is 'n derde van 't oppervlak bebost.
Een belangriek Belhisch natuurhebied is de Oôhe Veen'n in de Oôstkantons. Deur de vele neerslag en de lange winters vi'j ier zelzaeme plantesoôrten die a'j in de rest van Belhië nie vin.
-
Vlaems landschap in Kruisem
-
D' Ardenn'n bie Bastenaeken
-
'Oôgten
-
Streêken
-
Provincies
-
Hewesten en gemeênschappen
Bestierlijke indeêlienge
bewerkBelhië is sins 1993 'n bondsstaet en is federaol verdeêld in drie gewesten: 't Vlaoms Hewest (Vlaonderen 'enoemd), 't Waols Hewest (Wallonië 'enoemd) en 't Brussels (Oôdstedelijk) Hewest. Ok binne d'r drie taelgemeênschappen: de Vlaemse Gemeênschap (Nederlandstaeleg), de Franse Gemeênschap en de Duutstaelege Gemeênschap. Verder is Belhië onderverdeêld in 10 provincies, 43 arrondissement'n en 581 gemeênten.
Zie ok: Lieste mee hroste gemeênten in België
Provincie / hewest | Inweuners (2024) [4] |
% | Oppervlakte [2] | % | Dichteid | Oôdstad | Arr. | Gem. | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Antwerpen | Vlaoms | 1.927.000 | 16% | 2.876 | 9% | 670 | Antwerpen | 3 | 69 |
Limburg | Vlaoms | 900.000 | 8% | 2.427 | 8% | 371 | Hasselt | 3 | 42 |
Oôst-Vlaonderen | Vlaoms | 1.572.000 | 13% | 3.007 | 10% | 523 | Gent | 6 | 60 |
Vlaoms-Braebant | Vlaoms | 1.197.000 | 10% | 2.118 | 7% | 565 | Leuven | 2 | 65 |
West-Vlaonderen | Vlaoms | 1.226.000 | 10% | 3.197 | 10% | 384 | Brugge | 8 | 64 |
Enegouwe | Waols | 1.360.000 | 12% | 3.813 | 12% | 357 | Bergen | 7 | 69 |
Luuk | Waols | 1.119.000 | 10% | 3.857 | 13% | 290 | Luuk | 4 | 84 |
Luxemburg | Waols | 295.000 | 3% | 4.459 | 15% | 66 | Aerlen | 5 | 44 |
Naemen | Waols | 504.000 | 4% | 3.675 | 12% | 137 | Naemen | 3 | 38 |
Waols-Braebant | Waols | 414.000 | 4% | 1.097 | 4% | 377 | Waover | 1 | 27 |
Totael Vlaoms Hewest | 6.823.000 | 58% | 13.626 | 44% | 501 | Brussel | 22 | 300 | |
Totael Waols Hewest | 3.692.000 | 31% | 16.901 | 55% | 218 | Naemen | 20 | 262 | |
Totael provincies | 10.515.000 | 89% | 30.527 | 99,5% | 344 | 42 | 562 | ||
Brussels Oôdstedelijk Hewest | 1.250.000 | 11% | 162 | 0,5% | 7.716 | Brussel | 1 | 19 | |
Totael Belhië | 11.764.000 | 100% | 30.689 | 100% | 383 | Brussel | 43 | 581 |
Demohrafie
bewerkDe Belhische bevolkienge besti uut drie hemienschapp'n: de Vlaomiengen, de Waolen en de Brusselaers. De eêste hroep is Nederlands spreek'nd en vurm de hroste hroep, de twidden spreek Frans en is de twidden. De Brusselaers zien een krusieng iertussen vanwehe de twideêlieng in 't oôdstedelijk hewest. Vadder is der 'n kleine hroep Duutstaelihen an de hrens mie Duutsland. Onheveer 'n derde van de bevolkieng is butenlands (afkomst of nationaliteit).[5]
De hroei van de Belhische bevolkienge neem of. Dit is ok te ziene in aore lan'n binn'n Europa en dus hin vreemd verschiensel. De vruchbaereid van de Belhische vrouwen lig in 2017 op 1,64 huus hemiddeld [6] wat a du op 'n verouwernde bevolkieng: in 2022 is ruum 19% van de bevolkieng ouwer dan 65.[4] De levensverwachtieng voe de bevolkienge in 2021 is 82, voe venters 79 en die voe vrouwen 84.[7]
Bevolkiengsontwikkelieng
bewerkBevolkieng (× 1.000) [4][8] | |||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Hewest | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 |
Brussels Hewest | 1.090 | 1.119 | 1.139 | 1.155 | 1.163 | 1.175 | 1.188 | 1.192 | 1.199 | 1.209 | 1.218 | 1.220 | 1.223 | 1.241 | 1.250 |
Vlaonderen | 6.252 | 6.307 | 6.351 | 6.382 | 6.411 | 6.444 | 6.478 | 6.516 | 6.553 | 6.589 | 6.629 | 6.653 | 6.699 | 6.775 | 6.823 |
Wallonië | 3.498 | 3.526 | 3.546 | 3.563 | 3.576 | 3.590 | 3.602 | 3.614 | 3.624 | 3.634 | 3.645 | 3.648 | 3.662 | 3.682 | 3.692 |
Totael Belhië | 10.840 | 10.951 | 11.036 | 11.100 | 11.151 | 11.209 | 11.268 | 11.322 | 11.376 | 11.431 | 11.493 | 11.521 | 11.584 | 11.698 | 11.764 |
Wieziging bevolkieng (× 1.000) | ||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Hewest | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 |
Brussels Hewest | 29 | 20 | 16 | 8 | 12 | 13 | 4 | 7 | 10 | 9 | 2 | 3 | 18 | 9 |
opgeteld | 29 | 49 | 65 | 73 | 85 | 98 | 102 | 109 | 119 | 128 | 130 | 133 | 151 | 160 |
Vlaonderen | 55 | 44 | 31 | 29 | 33 | 34 | 38 | 37 | 36 | 40 | 24 | 46 | 76 | 48 |
opgeteld | 55 | 99 | 130 | 159 | 192 | 226 | 264 | 301 | 337 | 377 | 401 | 447 | 523 | 571 |
Wallonië | 28 | 20 | 17 | 13 | 14 | 12 | 12 | 10 | 10 | 11 | 3 | 14 | 20 | 10 |
opgeteld | 28 | 48 | 65 | 78 | 92 | 104 | 116 | 126 | 136 | 147 | 150 | 164 | 184 | 194 |
Totael Belhië | 111 | 85 | 64 | 51 | 58 | 59 | 54 | 54 | 55 | 62 | 28 | 63 | 114 | 66 |
opgeteld | 111 | 196 | 260 | 311 | 369 | 428 | 482 | 536 | 591 | 653 | 681 | 744 | 858 | 924 |
Plaetjes
bewerk-
'Oôdstad Brussel
-
Abdij van Orval bie Florenville
-
Kasselrij van Ieper
-
Staduus van Charleroi
-
Strand in Koksijde
-
Signal de Botrange is mie 694 meter 't oôgste punt
-
't Koniengsuus (Filip en Mathilde van Belhië)
-
Schilderie van Peter Paul Rubens
-
Frietkot in Oud-Heverlee
-
Olympisch team in 2016
-
Zuudelike Nederlan'n in 1700
-
Vervoer
-
Antal Nederlanders
Politiek
bewerkKaemer van Volksvertegenwoôrdigers
bewerkVerkiezinge van de federaole Kaemer van Volksvertegenwoôrdigers:[9][10][11]
Partij | F/N | 2024 | 2019 | 2014 | 2010 | 2007 | 2003 | 1999 | 1995 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Volksunie ¹ / N-VA | N | 24 | 25 | 33 | 27 | 6 | 1 | 8 | 5 |
Vlaams Blok / Vlaams Belang | N | 20 | 18 | 3 | 12 | 17 | 18 | 15 | 11 |
PRL / MR | F | 20 | 14 | 20 | 15 | 20 | 21 | 16 | 16 |
PS | F | 16 | 20 | 23 | 26 | 20 | 25 | 19 | 21 |
PVDA-PTB | F/N | 15 | 12 | 2 | |||||
PVDA | N | (7) | (3) | ||||||
PTB | F | (8) | (9) | (2) | |||||
PSC / cdH / LE | F | 14 | 5 | 9 | 9 | 10 | 8 | 10 | 12 |
SP / sp.a(-Spirit) ² / Vooruit | N | 13 | 9 | 13 | 13 | 14 | 23 | 14 | 20 |
CVP / CD&V | N | 11 | 12 | 18 | 17 | 24 | 21 | 22 | 29 |
VLD / Open Vld | N | 7 | 12 | 14 | 13 | 18 | 25 | 23 | 21 |
Agalev / Groen! / Groen | N | 6 | 8 | 6 | 5 | 4 | 9 | 5 | |
Ecolo | F | 3 | 13 | 6 | 8 | 8 | 4 | 11 | 6 |
FDF / DéFI | F | 1 | 2 | 2 | 3 | 3 | 3 | 2 | 2 |
PP | F | 1 | 1 | ||||||
LDD ³ | N | (1) | (1) | 1 | 5 | ||||
FN / DN | F | 1 | 1 | 1 | 2 | ||||
Totael | 150 | 150 | 150 | 150 | 150 | 150 | 150 | 150 | |
Nederlandstaeligen | 88 | 87 | 87 | 88 | 88 | 88 | 91 | 91 | |
Franstaeligen | 62 | 63 | 63 | 62 | 62 | 62 | 59 | 59 |
¹ VU-ID in 1999
² sp.a-Spirit in 2003 en 2007
³ In 2019 en 2024 as onafankelijke vò N-VA
Premiers
bewerkPremier | Van | Toet | Jaeren | Partij |
---|---|---|---|---|
Paul-Henri Spaak | 1938 | 1939 | 1 | POB-BWP |
Hubert Pierlot | 1939 | 1945 | 6 | Katteliek Blok |
Achille Van Acker | 1945 | 1945 | 0 | PSB-BSP |
Paul-Henri Spaak | 1945 | 1946 | 1 | PSB-BSP |
Achille Van Acker | 1946 | 1946 | 0 | PSB-BSP |
Camille Huysmans | 1946 | 1947 | 1 | PSB-BSP |
Paul-Henri Spaak | 1947 | 1949 | 2 | PSB-BSP |
Gaston Eyskens | 1949 | 1950 | 1 | PSC-CVP |
Jean Duvieusart | 1950 | 1950 | 0 | PSC-CVP |
Joseph Pholien | 1950 | 1952 | 2 | PSC-CVP |
Jean Van Houtte | 1952 | 1954 | 2 | PSC-CVP |
Achille Van Acker | 1954 | 1958 | 4 | PSB-BSP |
Gaston Eyskens | 1958 | 1961 | 3 | PSC-CVP |
Théo Lefèvre | 1961 | 1965 | 4 | PSC-CVP |
Pierre Harmel | 1965 | 1966 | 1 | PSC-CVP |
Paul Vanden Boeynants | 1966 | 1968 | 2 | PSC-CVP |
Gaston Eyskens | 1968 | 1973 | 5 | PSC-CVP |
Edmond Leburton | 1973 | 1974 | 1 | PSB-BSP |
Leo Tindemans | 1974 | 1978 | 4 | CVP |
Paul Vanden Boeynants | 1978 | 1979 | 1 | PSC |
Wilfried Martens | 1979 | 1981 | 2 | CVP |
Mark Eyskens | 1981 | 1981 | 0 | CVP |
Wilfried Martens | 1981 | 1992 | 11 | CVP |
Jean-Luc Dehaene | 1992 | 1999 | 7 | CVP |
Guy Verhofstadt | 1999 | 2008 | 9 | Open Vld |
Yves Leterme | 2008 | 2008 | 0 | CD&V |
Herman Van Rompuy | 2008 | 2009 | 1 | CD&V |
Yves Leterme | 2009 | 2011 | 2 | CD&V |
Elio Di Rupo | 2011 | 2014 | 3 | PS |
Charles Michel | 2014 | 2019 | 5 | MR |
Sophie Wilmès | 2019 | 2020 | 1 | MR |
Alexander De Croo | 2020 | noe | 4 | Open Vld |
Belhië internationaol
bewerkBelhië is onder aore lid van de Benelux, d' Europeêse Unie en de NAVO.
Noôten
bewerk- ↑ Overzicht levensbeschouwingen, VRT NWS, 2020
- ↑ 2,0 2,1 Bodembezetting volgens het Kadasterregister, Statbel
- ↑ 3,0 3,1 Bodemgebruik, Statbel
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Structuur van de bevolking, Statbel
- ↑ Een derde van de bevolking ... van buitenlandse herkomst of ... nationaliteit, VRT NWS, 2021
- ↑ Geboortecijfer en vruchtbaarheidscijfer blijven dalen, Statbel
- ↑ Sterftetafels en levensverwachting, Statbel
- ↑ Structuur van de bevolking, Statbel (archief)
- ↑ DE KAMER.BE
- ↑ ibz
- ↑ Waar staan de Vlaamse partijen voor?, VRT NWS, 2024
Lienks nae buten
bewerk
|
Hewesten en provincies | |
Gemeênschappen | |
Lan'n in Europa |
---|
Albanië | Andorra | Armenië | Aâzerbeidzjan | België | Bosnië-Hercegovina | Bulharije | Cyprus | Denemarken | Duutsland | Estland | Finland | Frankriek | Georhië | Griek'nland | Honharije | Ierland | Iesland | Itâlië | Kazachstan | Kosovo | Kroâtië | Letland | Liechenstein | Litouw'n | Luxemburg | Malta | Moldâvië | Monaco | Montenehro | Nederland | Noôrd-Macedonië | Noorwegen | Oekraïne | Oesteriek | Poôl'n | Portuhal | Roemenië | Rusland | San Marino | Servië | Slovenië | Slowakije | Spanje | Turkije | Tsjehhië | Vaticaânstad | Vereênigd Konienkriek | Wit-Rusland | Zweden | Zwitserland |
Afankelijke hebied'n: Adjara | Akrotiri en Dhekelia | Åland | Azoôr'n | Eiland Man | Faeroër | Gagaoezië | Guernsey | Hibraltar | Jan Mayen | Jersey | Krim | Nachitsjevan | Nagorno-Karabach | Spitsberhen |
Niet-erkende staeten: Abchazië | Kosovo | Noôrd-Cyprus | Sealand | Transnistrië | Zuud-Ossetië |
Afrika - Noord-Amerika - Zuud-Amerika - Azië - Oceanië |