Wikipedia

Herman Heijermans

Herman Heijermans (Rotterdam, 3 december 1864 - Zandvoort, 22 november 1924) was een Nederlands toneelschriever. Deernaest schreef um ok 'onderden kleine veraeltjes.

Buste van Herman Heijermans uut 1935 'emikt deu Joseph Mendes da Costa in Amsterdam

Brief in den Duuster

bewerk

In 1998 zette Piet Korteknie uut Kats ‘t toneêlstuk ‘Brief in schemer’ van Herman Heijermans om in ‘t Noord-Bevelands dia­lect. Deze ‘Oogstmaandschets in één bedrijf’ wier deur Heijer­mans geschreve in auhustus 1914, nae anleiding van ‘t begin van den oorlog die laeter de ‘Grote Oorlog’ en nog laeter den ‘Eerste Wereldoorlog’ genoemd zou ore. In deze eênakter vinde me Heijermans z’n verbittering en vertwufeling over dit gebeu­ren terug in de woorden van een blinde moeder, die an de plaetselijke schoôlmeêster een brief dicteert, bestemd vo d’r zeune die gemobiliseerd is.

‘t Toneêlstuk wier, in de deur Piet Korteknie vertaelde ver­sie, deur de Katse amateurtoneêlverêniging ‘Commedia della Mare’ in januari 2001 op de planken gebrocht in een regie van Jan Schuurman Hess. De rollen in ‘Brief in den duuster’ wiere gespeeld door Coby Peeters en Piet Korteknie.

De tekst die ‘ier volgt, is saemengesteld uut een antal mono­logen van de blinde moeder.

‘Wat is ‘t toch stille, zò stille. ‘t Is asof d’r geên bômen en geên struken mì binne. Zò stille bin de blaeren nog nooit ewist. Vroeger om dezen tied, at ‘t duuster wier, ‘oorde je de veugels nog wè ‘s en liepe d’r nog wè ‘s mènsen over de wegt. Geên mèns, geên mèns.

Lieven ‘Eer, ‘k è nooit geklaegd, ok nie, toen a ‘k zelf niks mì kon, toen a ‘k moste lere tèlle van de stoel ‘ier naè de deure daè en toen a ‘k an den aerm van m’n zeune voo de tweêde keer van m’n leven moste lere lôpe... Ik bin nie opstandig gewist, toen a je wou da ‘k ofscheid nam van aolle dingen die a ‘k van kinds of gekend ao: van ‘t land mee de beêsten, van ‘t groen en de wolken, van de zunne en de maene en de ster­ren... In m’n eêntje è ‘k ‘s nachts wè ‘s ligge schreêuwe en dikkels droômden ‘k dan, da ‘k wee wakker zou ore mee een ander teken van den dag dan ‘t gekraoi van den ‘aene.

Mae a ‘k dan m’n ‘anden om m’n biebel sloeg, zò a ‘k noe doeë, en a ‘k dan docht an de woorden die a ‘k as kind gelezen ao, dan docht ik: jie eit ‘t zò dikkels van mien in ‘t donker g’ore: ‘t Is aollemaele goed, ‘t mò aollemaele zò weze, m’n è niks te vraegen en me motte nie aolles wille wete en nie zòmae een bitje zitte schreêuwe en verwènse... ‘Ier was ik - ‘ier was m’n zeune. D’r kwam een vrouwe bie en een kind, en alleên a deu ‘t geluud van de stemmen was ‘k wee zò blieë, net of a ‘t aoltied zò gewist was. En noe, noe...

Ik vraege waè a ‘t aollemaele voo nôdig is en waèrom a den ‘Eere z’n stemme nie laet ‘ore. Mensen die as mensen doôdschie­te, mensen die a lieke op den ‘Eere. ‘Oe is ‘t meuge­lijk - ‘oe mag ‘t?... Je docht, da ‘t nie mì bestong, da je kinders allênig nog in dienst moste uut geweunte... Ja, dat doch je... Dat docht ‘k...

En noe ineêns een onweer, dat a aolles in den brand steekt. Ik zou m’n ôgen wè open wille snokke, ‘k zou d’r m’n naegels wè in wille slae, ‘k zou nog even - a was ‘t ‘t uure van m’n doôd - a zou ‘k ‘t motte bekôpe mee m’n lesten aesem, aolles wille zieë om te weten, eên ôgenblik te weten, wat at er gebeurd is en wat at er anders is!

Bin ‘k dan a zò lank blind? Ik è de daegen, de weken, de maenden, de jaeren nie geteld... De mensen bin toch nie anders g’ore. Ze praete mee dezelfde stemmen. Ze lache zòas aoltoôs, ze lôpe zòas gistere en eergistere... Wat gebeurt er dan toch?... Wat gebeurt er dan toch?...

Ik zitte ‘ier achter tralies die a ‘k nie te pakken kan krie­ge, ‘oe varre a ‘k m’n ‘anden ok uutstrekke; mae ‘ier in ‘t donker, waè a je vijanden en vrienden nie kan zieë, ‘t donker zonder einde en begin, ‘ier voel je je zò dichte bie den ‘Eere, da je bienae neffen den domenie zou durve stae, om de mensen te vertellen wat at er mag en wat at er nie mag, wat at er een zonde an de eêuwigheid is en wat a zò slecht is, zò allemachtig slecht is, dat je ‘arte d’r zeer van doet, a je d’r an dienkt...

Wat is ‘t toch stille! Nog nooit è ‘k g’ore at ‘t zò stille was. ‘k Ore bienae benauwd van m’n eigen aesem. Lieven ‘Eer, noe is ‘t tussen ons tweêen - jie zie mien en ik zie joe.

Bibliograofie

bewerk

Literature

bewerk
  • 1927 - Heijermans-herinneringen deu F. Hulleman
  • 1934 - Herman Heijermans, novellist, romancier, dramaturg deu dr. G. Karsten
  • 1949 - Herman Heijermans deu B. Groeneveld
  • 1954 - The dramatic work of Herman Heijermans deu Seymour L. Flaxman
  • 1964 - Herman Heijermans. Schrijversprentenboek deu G. Borgers e.a.
  • 1965 - Herman Heijermans' laatste levensjaren deu Annie Heijermans-Jurgens
  • 1967 - Herman Heijermans deu C.A. Schilp
  • 1971 - Met waarachtige zorg. De toneelschrijver Herman Heijermans deu E. de Jong
  • 1973 - Mijn vader Herman Heijermans; leven naast roem deu Hermine Heijermans
  • 1996 - Geluk. Het leven van Herman Heijermans deu Hans Goedkoop

Externe verwieziengen

bewerk
Truggeplekt van "https://zea.wikipedia.org/w/index.php?title=Herman_Heijermans&oldid=132265"