Zunne

De Zunne is de sterre die 't duchtste bie de aerde stoot. De plaoneet'n uut uus zunnestelsel draoien rondom de zunne hene. De aerde draoit in een jaer tied om de zunne hene. Zonger de zunne zou d'r gin leven meugeluk weze op de aerde. De zunne is vele maelen groter dan de aerde. Echt in de buurte komme van de Zunne mee ruumtevaertuugen kunnen me nie, want deer ist veelst te heet.

Zunne
Informatie
Symboôl
Type	Gele dwerg
Diameter	1,392 miljoen km
Massa	1,989x1030 kg
Valversnelling	274
Ontsnappingssnelheid	619.3
Rotatietied	Equator: 25,38 dagen 45° NB/ZB: 27,4 dagen
Scheinbaere 'elder'eid	-26,74
Afstand tot	centrum van Melkweg
Afstand	27 000 lichtjaar

De ofmetienge van de Zunne ten opzichte van de Aerde

Plekke van de Zunne in de Melkwegt

De structuur van sterren van hetzelfde type as de zunne

De zunne as energiebronne

De zunne genereert wermte en zunnewind. Dienen zunnewind komt tout by d'eirde woa dat 'n tegeng'oudn es deur 'n atmosfeer van d'eirde. Zunnewind bestoat uut klene deelties die de zunne roundomround uutstroalt tout diepe in et zunnestelsel.

Olle leevn op de aerde es moar meugelik deur de warmte die de zunne uutstroalt. Mensen en Beêsten keunn nie leevn zounder de zunnewarmte. Ook de plantn oaln under energie uut zunnestroaln via e proces da me fotosynthese noemn.

De zunne es 't elderste object da j'an d'n hemel kan zieje.

Zunnestelsel

Oalle emellichoamn in uus zunnestelsel doorloopn e boane mè de zunne in 't middn. De grotste zyn de planeetn. De planeetn beschryvn ellipsvormige boann up verschillige ofstandn. Oe dichter e planete by de zunne stoat, oe warmer da z'es en oe rapper da ze rounddroait (omlooptyd van Mercurius es 88 doagn). De buutnste planeet'n binne ieskoud, droain stryf troage, en doen d'r vree lange over voe ene keer round de zunne te droain (Neptunus bykan 165 joar).

Structure van de zunne

In de kern van de zunne es 't ounvoorstelboar heet (round 15 500 000 K) en 'n druk es d'r gigantisch. Die twee factoorn t'ope zettn e proces in gank da kernfusie noemt. By da proces, da woaterstof ommezet in helium, komt d'r gigantisch veel energie vry. Ge kut et vergelykn meè woaterstofbommn die under energie ook uut kernfusie oaln (deur e proces dan ze zelve in gank steekn). Die extreme toestand'n in de zunne zorgn d'r voorn dat olle materie plasma es.

De zunne kun j'observeern mè 't bloot oge (mits beschermienge !) of mè angepaste telescoopn. Zels mè 't bloot oge keun je dounkere plekkn ziene up de zunneschyve: de zunnevlekkn. Eén zunnevlekke kut grodder kommn dan 'n diamèter van d'eirde. Zunnevlekkn zyn plekkn up de zunne woa dat minder heet es dan elders, doadeure kommn ze dounker over. Ze kommn en goane zynder in nen cyclus van elf joarn. Zunnevlekkn veroorzoakn veel energie die ne merkboarn invloed èt up uus were, up elektronicamaterioal en communicoatieapparateure.

Externe verwieziengen

Commons

Wikimedia Commons

Kiek vò meêr plaetjes over dit onderwerp in de categorie Zunne van Wikimedia Commons.

• Uutleg op So howww, NASA
• Brochure (19blz) uut'egeven deu Stichting Universum t.b.v. de Jongerenwerkgroep voor Sterrenkunde.