Amsterdam is 'n gemeênte en stad in de provincie Noord-'Olland. De gemeênte ei 931.000 inweuners, de stad 908.000.

Gemeênte Amsterdam
Nederlands Amsterdam
'Ollands 'tzelfde
Liggienge
Kaerte
Land Nederland
Provincie Noord-'Olland
Streêken
Amstelland
Vechtstreek, Waeterland
Oôdplekke Amsterdam
Oppervlakte 244 km²
- land
188 km²
- waeter
56 km²
Inweuners
931.000 (2024)
Dichteid 4951 inw./km² (land)
Coördinaot'n 52°22’ N 4°54’ L / <span class="geo-dec geo" title="Maps, aerial photos, and other data for Fout in uitdrukking: Onbekend woord "n".°Fout in uitdrukking: Onbekend woord "n".Fout in uitdrukking: Onbekend woord "n".’’ Fout in uitdrukking: Onbekend woord "l".°Fout in uitdrukking: Onbekend woord "l".Fout in uitdrukking: Onbekend woord "l".’’">Fout in uitdrukking: Onbekend woord "n".°Fout in uitdrukking: Onbekend woord "n".Fout in uitdrukking: Onbekend woord "n".’’, Fout in uitdrukking: Onbekend woord "l".°Fout in uitdrukking: Onbekend woord "l".Fout in uitdrukking: Onbekend woord "l".’’

Amsterdam (Jiddisch ok wè Mokum) is d'n offisjelen oôdstad van Nederland. ’t Is eên van de steeën in de Randstad. De stad leit an de mond van d'n Amstel en an 't IJ. De Amsterdamse aeven is via ’t Noôrdzeêkanaol verbonden mie de Noôrdzeê. In de Gouwe Eeuwe was Amsterdam ien van de belangriekste steden van de waereld.

Op 24 maerte 2022 ging Weêsp op in de hemeênte Amsterdam. De gemeênte is onderverdeêld in verschillende stadsdeêlen die-an weêr onderverdeêld bin in buurten en wieken.

Stadshezicht

bewerk

Kenmerk'nd voe den Amsterdamse binn'nstad, zelfs voe 'n Nederlanse stad, zien de waeterwehen. Neffen 't Ie en den Amstel, wiran a de stad zen naem te dank'n ei, zien der de Heêrnhracht, de Prinsehracht en de Keizershracht, die an in een rienge om de ouste binn'nstad lihhen. De oôdhrachen worn wee mie dwarshrachen verbon'n. Vee mensen maekn een tochje deur de hrachen.

'n Aore bekende Amsterdamse plekke is d'n Dam, wiraon 't Paleis op de Dam, de Nieuwe Kerke en Madame Tussaud staene, saemen mie 't momenemt voe de hevaln in de Twidde Waereldoôrlog. Aore bekende heboun zien de Beurs van Berlahe en de vele hrachenuzen. Ok 'n in 't oôhe spriengend hebouw is den Amsterdam Arena, tuushaevene van Ajax. In de jaeren '70 is Amsterdam-Zuudoôst 'ebouwd. Ier stô vee gallerieflats, aol worre die de leste jaeren wel vervange deur geweune huuzen. Een nieuw uutbreidingswiek van de stad is IJburg, dat is 'ebouw in het IJmeer.

Amsterdam is wereldwied bekend as libaraole stad, vanwehe de Rosse Buurte (Wallen) en de vrie verkriegbaere softdrugs. Vanwehe onger meer geweld tehen homo's en Joden, veelal deu allochtone daoders ao dit imaogo wè een flienke deuk op'eloôpe.

Politiek

bewerk

Gemeênteraed

bewerk

De gemeênteraed sins 2002:[1]

Zetelverdieling
Partij 2022 2018 2014 2010 2006 2002
PvdA 9 5 10 15 20 15
GL 8 10 6 7 7 6
D66 7 8 14 7 2 3
VVD 5 6 6 8 8 9
BIJ1 3 1
PvdD 3 3 1 1
Volt 2
SP 2 3 6 3 6 4
JA21 2
DENK 2 3
CDA 1 1 1 2 2 4
FVD 1 3
Partij van de Ouderen 1 1
CU 1
Red Amsterdam 1
Trots op Nederland 1
Leefbaar Amsterdam '92 2
Amsterdam Anders/De Groenen 1
Mokum Mobiel '99 1
Totael 45 45 45 45 45 45
Opkomst 47% 52% 50% 53% 53% 48%

Burgemeêsters

bewerk

Dit is 'n lieste mee burgemeêsters sins 1808:[2]

Ambtsperiode Naem burgemeêster Partij of stroôming Biezonderheên
1808 - 1810 Jan Wolters van de Poll Franse tied, 'enoemd deu konienk Lodewiek Napoleon
1811 - 1813 Willem Joseph van Brienen van de Groote Lindt Franse tied
verscheie burgemeêsters
1813 - 1824 Pieter Alexander van Boetzelaer reheriengs'ezind
1813 - 1824 Jan Brouwer Joachimszoon
1813 - 1828 David Willem Elias conservaetief vanof 1824 allien burgemeêster
1814 - 1816 Paul Ivan Hogguer
1816 - 1824 Gerrit Blaauw
1821 - 1824 Andries Adolf Deutz van Assendelft reheriengs'ezind
weer één burgemeêster
1828 - 1836 Frederik van de Poll reheriengs'ezind-conservaetief
1836 - 1842 Willem Daniël Cramer
1842 - 1849 Pieter Huidekoper
1850 - 1853 Gerlach Cornelis Joannes van Reenen conservaetief
1853 - 1853 Hendrik Provó Kluit liberaol
1854 - 1854 Johannes van Iddekinge waernemend
1855 - 1858 Cornelis Hendrik Boudewijn Boot conservaetief-liberaol
1858 - 1866 Jan Messchert van Vollenhoven conservaetief
1866 - 1868 Cornelis Fock liberaol
1868 - 1880 Cornelis den Tex liberaol
1880 - 1891 Gijsbert van Tienhoven liberaol
1891 - 1901 Sjoerd Vening Meinesz liberaol
1901 - 1910 Wilhelmus Frederik van Leeuwen liberaol
1910 - 1915 Antonie Röell liberaol
1915 - 1921 Jan Willem Tellegen Vrijzinnig-Democraotische Bond (VDB)
1921 - 1941 Willem de Vlugt ARP
1941 - 1945 Edward Voûte liberaol lid van Germaensche SS in Nederland, na d'n oôrlog veroôrdeeld
1945 - 1946 Feike de Boer Liberaole Staetspartij (LSP)
1946 - 1956 Arnold Jan d'Ailly PvdA
1957 - 1967 Gijs van Hall PvdA
1967 - 1977 Ivo Samkalden PvdA
1977 - 1983 Wim Polak PvdA
1983 - 1994 Ed van Thijn PvdA
1994 - 2001 Schelto Patijn PvdA
2001 - 2010 Job Cohen PvdA
2010 - 2010 Lodewijk Asscher PvdA waernemend
2010 - 2017 Eberhard van der Laan PvdA overleje in 2017
2017 - 2018 Jozias van Aartsen VVD waernemend
2018 - noe Femke Halsema GL

Bekende inweuners

bewerk

Noôten

bewerk
  1. nlverkiezingen
  2. Geni

Lienks nae buten

bewerk