Amsterdam
Amsterdam (Jiddisch ok wè Mokum) is den offisjelen oôdstad van Nederland. ’t Is eên van de steeën in de Randstad. De stad leit in de provincie Noôrd-Olland, an de mond van d'n Amstel en an 't IJ. De Amsterdamse aeven is via ’t Noôrdzeêkanaol verbonden mie de Noôrdzeê. In de Gouwe Eeuwe was Amsterdam ien van de belangriekste steden van de waereld.
Op 24 maerte 2022 ging Weêsp op in de hemeênte Amsterdam en eit de hemeênte ongeveêr 905.000 inweuners (bron: CBS). De gemeênte is onderverdeêld in verschillende stadsdeêlen die-an weêr onderverdeêld bin in buurten en wieken.
StadshezichtBewerken
Kenmerk'nd voe den Amsterdamse binn'nstad, zelfs voe 'n Nederlanse stad, zien de waeterwehen. Neffen 't Ie en den Amstel, wiran a de stad zen naem te dank'n ei, zien der de Heêrnhracht, de Prinsehracht en de Keizershracht, die an in een rienge om de ouste binn'nstad lihhen. De oôdhrachen worn wee mie dwarshrachen verbon'n. Vee mensen maekn een tochje deur de hrachen.
'n Aore bekende Amsterdamse plekke is d'n Dam, wiraon 't Paleis op de Dam, de Nieuwe Kerke en Madame Tussaud staene, saemen mie 't momenemt voe de hevaln in de Twidde Waereldoôrlog. Aore bekende heboun zien de Beurs van Berlahe en de vele hrachenuzen. Ok 'n in 't oôhe spriengend hebouw is den Amsterdam Arena, tuushaevene van Ajax. In de jaeren '70 is Amsterdam-Zuudoôst 'ebouwd. Ier stô vee gallerieflats, aol worre die de leste jaeren wel vervange deur geweune huuzen. Een nieuw uutbreidingswiek van de stad is IJburg, dat is 'ebouw in het IJmeer.
Amsterdam is wereldwied bekend as libaraole stad, vanwehe de Rosse Buurte (Wallen) en de vrie verkriegbaere softdrugs. Vanwehe onger meer geweld tehen homo's en Joden, veelal deu allochtone daoders ao dit imaogo wè een flienke deuk op'eloôpe.
Lieste mee burgemeêstersBewerken
| tied | naem burgemeêster | stroôming | opmerkienge |
|---|---|---|---|
| 1813-1824 | Pieter Alexander van Boetzelaer, Jan Brouwers Joachimszoon, David Willem Elias | ||
| 1814-1816 | Paul Ivan Hogguer | ||
| 1816-1824 | Gerrit Blaauw | ||
| 1821-1824 | Andries Adolf Deutz van Assendelft | regeriengsgezind | |
| 1824-1828 | David Willem Elias | ||
| 1828-1836 | Frederik van de Poll | ||
| 1836-1842 | Willem Daniël Cramer | ||
| 1842-1849 | Pieter Huidekoper | ||
| 1850-1853 | Gerlach Cornelis Joannes van Reenen | conservatief | |
| 1853 | Hendrik Provó Kluit | liberaol | |
| 1855-1858 | Cornelis Hendrik Boudewijn Boot | conservatief-liberaol | |
| 1858-1866 | Jan Messchert van Vollenhoven | conservatief | |
| 1866-1868 | Cornelis Fock | liberaol | |
| 1868-1880 | Cornelis den Tex | liberaol | |
| 1880-1891 | Gijsbert van Tienhoven | liberaol | |
| 1891-1901 | Sjoerd Vening Meinesz | liberaol | |
| 1901-1910 | Wilhelmus Frederik van Leeuwen | liberaol | |
| 1910-1915 | Antonie Röell | liberaol | |
| 1915-1921 | Jan Willem Tellegen | VDB | |
| 1921-1941 | Willem de Vlugt | ARP | |
| 1941-1945 | Edward Voûte | liberaol | |
| 1945-1946 | Feike de Boer | LSP | |
| 1946-1957 | Arnold Jan d'Ailly | PvdA | |
| 1957-1967 | Gijs van Hall | PvdA | |
| 1967-1977 | Ivo Samkalden | PvdA | |
| 1977-1983 | Wim Polak | PvdA | |
| 1983-1994 | Ed van Thijn | PvdA | |
| 1994-2001 | Schelto Patijn | PvdA | |
| 2001-2010 | Job Cohen | PvdA | |
| 2010-2017 | Eberhard van der Laan | PvdA | |
| 2018- | Femke Halsema | GroenLienks |
TopograofieBewerken
Gemeênten
Aalsmeêr •
Alkmaer •
Amstelveen •
Amsterdam •
Bergen •
Beverwiek •
Blaricum •
Bloemendael •
Castricum •
Den Helder •
Diek en Waerd •
Diemen •
Drechterland •
Edam-Volendam •
Enkhuizen •
Gooise Meêren •
Haerlem •
Haerlemmermeêr •
Heemskerk •
Heemstede •
Heiloo •
Hilversum •
Hollands Kroon •
Hoorn •
Huizen •
Koggenland •
Landsmeer •
Laren •
Medemblik •
Oôstzaan •
Opmeer •
Ouder-Amstel •
Purmerend •
Schagen •
Stede Broec •
Texel •
Uutgeêst
Waeterschappen
Amstel, Gooi en Vecht •
'Ollands Noôrderkwartier •
Rienland
Streêken
't Gooi •
Amstelland •
Gooi- en Vechtstreek •
Groene Èrte •
Iemond •
Kennemerland •
Kop van Noord-'Olland •
Laeg-Holland •
Vechtstreek •
Waddenhebied •
Waeterland •
West-Friesland •
Zaenstreek •
Zuud-Kennemerland
Provincies
Drenthe •
Flevoland •
Friesland •
Gelderland •
Greunienge •
Limburg •
Noord-Braebant •
Noord-'Olland •
Overiessel •
Utrecht •
Zeêland •
Zuud-'Olland