Amsterdam

Amsterdam (Jiddisch ok wè Mokum) is den offisjelen oôdstad van Nederland. ’t Is eên van de steeën in de Randstad. De stad leit in de provincie Noôrd-Olland, an de mond van d'n Amstel en an 't IJ. De Amsterdamse aeven is via ’t Noôrdzeêkanaol verbonden mie de Noôrdzeê. In de Gouwe Eeuwe was Amsterdam ien van de belangriekste steden van de waereld.

Amsterdam
Het paleis op den Dam, 'ebouwd as staduus van Amsterdam
De Stopera, het tehenwoordihe staduus van Amsterdam
Uutbreidingsplan van de stad in 1935

Op 24 maerte 2022 ging Weêsp op in de hemeênte Amsterdam en eit de hemeênte ongeveêr 905.000 inweuners (bron: CBS). De gemeênte is onderverdeêld in verschillende stadsdeêlen die-an weêr onderverdeêld bin in buurten en wieken.

StadshezichtBewerken

Kenmerk'nd voe den Amsterdamse binn'nstad, zelfs voe 'n Nederlanse stad, zien de waeterwehen. Neffen 't Ie en den Amstel, wiran a de stad zen naem te dank'n ei, zien der de Heêrnhracht, de Prinsehracht en de Keizershracht, die an in een rienge om de ouste binn'nstad lihhen. De oôdhrachen worn wee mie dwarshrachen verbon'n. Vee mensen maekn een tochje deur de hrachen.

'n Aore bekende Amsterdamse plekke is d'n Dam, wiraon 't Paleis op de Dam, de Nieuwe Kerke en Madame Tussaud staene, saemen mie 't momenemt voe de hevaln in de Twidde Waereldoôrlog. Aore bekende heboun zien de Beurs van Berlahe en de vele hrachenuzen. Ok 'n in 't oôhe spriengend hebouw is den Amsterdam Arena, tuushaevene van Ajax. In de jaeren '70 is Amsterdam-Zuudoôst 'ebouwd. Ier stô vee gallerieflats, aol worre die de leste jaeren wel vervange deur geweune huuzen. Een nieuw uutbreidingswiek van de stad is IJburg, dat is 'ebouw in het IJmeer.

Amsterdam is wereldwied bekend as libaraole stad, vanwehe de Rosse Buurte (Wallen) en de vrie verkriegbaere softdrugs. Vanwehe onger meer geweld tehen homo's en Joden, veelal deu allochtone daoders ao dit imaogo wè een flienke deuk op'eloôpe.

Lieste mee burgemeêstersBewerken

tied naem burgemeêster stroôming opmerkienge
1813-1824 Pieter Alexander van Boetzelaer, Jan Brouwers Joachimszoon, David Willem Elias
1814-1816 Paul Ivan Hogguer
1816-1824 Gerrit Blaauw
1821-1824 Andries Adolf Deutz van Assendelft regeriengsgezind
1824-1828 David Willem Elias
1828-1836 Frederik van de Poll
1836-1842 Willem Daniël Cramer
1842-1849 Pieter Huidekoper
1850-1853 Gerlach Cornelis Joannes van Reenen conservatief
1853 Hendrik Provó Kluit liberaol
1855-1858 Cornelis Hendrik Boudewijn Boot conservatief-liberaol
1858-1866 Jan Messchert van Vollenhoven conservatief
1866-1868 Cornelis Fock liberaol
1868-1880 Cornelis den Tex liberaol
1880-1891 Gijsbert van Tienhoven liberaol
1891-1901 Sjoerd Vening Meinesz liberaol
1901-1910 Wilhelmus Frederik van Leeuwen liberaol
1910-1915 Antonie Röell liberaol
1915-1921 Jan Willem Tellegen VDB
1921-1941 Willem de Vlugt ARP
1941-1945 Edward Voûte liberaol
1945-1946 Feike de Boer LSP
1946-1957 Arnold Jan d'Ailly PvdA
1957-1967 Gijs van Hall PvdA
1967-1977 Ivo Samkalden PvdA
1977-1983 Wim Polak PvdA
1983-1994 Ed van Thijn PvdA
1994-2001 Schelto Patijn PvdA
2001-2010 Job Cohen PvdA
2010-2017 Eberhard van der Laan PvdA
2018- Femke Halsema GroenLienks

TopograofieBewerken

 
Topograofisch kaertbeeld van Amsterdam (2010-2011)