Geografische utersten
Wikimedia-lieste
Hroste eilandnBewerken
(oppervlakte in vierkante kilometer)
- Groenland, 2.175.600
- Nieuw-Guinea, 800.311
- Borneo, Indonesië/Maleisië/Brunei, 744.108
- Madagaskar, 587.041
- Baffineiland, Canada, 507.451
- Sumatra, Indonesië, 473.605
- Honshu, Japan, 230.966
- Groôt-Brittannië, 229.979
- Victoria, Canada, 217.291
- Ellesmere, Canada, 196.235
Per werelddeêlBewerken
- Noôrd-Amerika: Groenland, 2.175.597
- Oceanië: Nieuw-Guinea, 771.900
- Azië: Borneo, 744.108
- Afrika: Madagaskar, 587.931
- Europa: Groôt-Brittannië, 229.979
- Zuud-Amerika: Vuurland (Argentinië/Chili), 47.000
- Antartica: Alexandereiland, 43.200
Extra: Het hroste eiland in Midden-Amerika is Cuba mie 110.900 km²
Aore extremenBewerken
- Hroste eiland in 'n meêr: Manitoulin, Huronmeêr, Vereênigde Staeten/Canada, 2772 km²
Hroste merenBewerken
(oppervlakte in vierkante kilometer)
- Kaspische Zeê (zout), Azië, 371.795 (1)
- Bovenmeêr, Vereênigde Staeten/Canada, 82.103
- Victoriameêr, oôst-Afrika, 69.484
- Huronmeêr, Vereênigde Staeten/Canada, 59.570
- Michiganmeêr, Vereênigde Staeten/Canada, 57.757
- Tanganyikameêr, Oôs-Afrika, 32.893
- Baikalmeêr, Siberië, 31.500
- Malawimeêr, Malawi/Mozambique/Kenia, 29.604
- Great Bear Lake, Canada, 28.570
Per werelddeêlBewerken
- Azië: Kaspische Zeê (zout), 371.795 (1)
- Noôrd-Amerika: Beuvenmeêr, 82.103
- Afrika: Victoriameêr, 69.484
- Europa: Ladogameêr (Rusland), 17.703 (1)
- Australië & Oceanië: Eyremeêr (Australië, zout), 10.000
- Zuud-Amerika: Titicacameêr (Peru/Bolivia), 8300
(1) Niettegenstaende de naem, is de Kaspische Zeê un meêr omdat ze volledig deur land omringd is. Het noôrdelijke deêl van het meêr ligt in Europa.
Aore extremenBewerken
- Diepste meêr: Baikalmeêr, 1620 m (meêroppervlak 455m boven de zeêspiegel)
Oôgste bergenBewerken
(Oôgte in meters)
- Everest, Tibet/Nepal, 8850 [1]
- K2 (Godwin-Austen), China/Pakistan, 8611
- Kanchenjunga, India/Nepal, 8586
- Lhotse, Nepal, 8516
- Makalu, Nepal, 8463
- Cho Oyu, Nepal, 8201
- Dhaulagiri, Nepal, 8167
- Manaslu, Nepal, 8163
- Nanga Parbat, Pakistan, 8125
- Annapurna, Nepal, 8091
Per werelddeêlBewerken
- Azië: Everest, China-Nepal, 8850
- Zuud-Amerika: Aconcagua, Argentinië, 6962
- Noôrd-Amerika: McKinley, Alaska, Vereênigde Staeten, 6194
- Afrika: Kilimanjaro, Tanzania, 5963
- Europa: Elbroes, Rusland, 5633 (1)
- Australië & Oceanië: Puncak Jaya, Indonesië (Nieuw-Guinea), 5030
- Antarctica: Vinsonmassief, Marie Byrd Land, 4897
(1): De Elbroes ligt in de Kaukasus, en wordt soms tot Azië gerekend. In dat geval wordt de hoôgste berg van Europa de Mont Blanc, 4807 meter
Aore extremenBewerken
- Hoôgste berg van voet tot top: Mauna Loa, Hawaï, Vereênigde Staeten, ruum 13000 meter (waervan 4168 m boven het zeê-oppervlak)
- Oôgste actieve vulkaen: Cotopaxi, Ecuador, 5897
- Hroste berg: Kilimanjaro, Tanzania, 80x60 km
- Hroste gebergte (land): Himalaya, 2500 km lang, 150-280 km breêd
- Hroste gebergte (onder water): Midden-Atlantische Rug, 15000 km lang, 1600 km breêd
- Langste gebergte (land): Andes, ruum 14000 km
- Oôgste berg in ons zonnestelsel: Olympus Mons op Mars, onheveêr 24 km oôg.
Langste rivierenBewerken
(lengtes in kilometers)
- Nijl, Afrika, 6650
- Amazone, Zuud-Amerika, 6387
- Mississippi - Missouri, Noôrd-Amerika , 6270
- Jangtsekiang, Azië, 6211
- Jenisej-Angara-Selenga, Azië, 5550
- Gele Rivier, 5464
- Ob-Irtysj, Azië, 5410
- Kongo, Afrika, 4667
- Lena-Kirenga, Azië, 4400
- Mekong, Azië, 4350
- Murray-Darling, Australië, 3750
- Wolga, 3688
Per werelddeêlBewerken
- Afrika: Nijl, 6650
- Zuud-Amerika: Amazone, 6448
- Noôrd-Amerika Mississippi - Missouri, 6270
- Azië: Jangtsekiang, 6211
- Australië & Oceanië: Murray-Darling, 3750
- Europa: Wolga, 3688
Aore extremenBewerken
- meêst waterrieke rivier: Amazone, gemiddeld 180.000 m³/s aen de monding en eên stroômgebied van 7.500.000 km², wat ongeveêr het dubbele van De Nijl (langste rivier) is.
- langste kanael: Grote kanael van China (China. 1794 kilometer)
- oôgste waeterval: Angel waetervallen (Venezuela), 978 meter
- hroste rivierdelta: Ganges-Brahmaputra, 80.000 km²
hroste dieptenBewerken
(diepte in meters)
- Marianentrog, Groôte Oceaen, 11.034
- Tongatrog, Groôte Oceaen, 10.882
- Japantrog, Groôte Oceaen, 10.554
- Koerilentrog, Groôte Oceaen, 10.542
- Filipienentrog, Groôte Oceaen, 10.540
- Mindanaotrog, Groôte Oceaen, 10.497
- Kermadectrog, Groôte Oceaen, 10.047
- Puerto-Ricotrog, Atlantischen Oceaen, 9219
- Peru-Chilitrog, Groôte Oceaen, 8050
- Aleoetentrog, Groôte Oceaen, 7822
- Indische Oceaen: Javatrog, 7725
- Kaeimantrog, Atlantischen Oceaen, 7680
Per oceaenBewerken
- Grote Oceaen: Marianentrog 11.034
- Atlantische Oceaen: Puerto-Ricotrog, 8648
- Indische Oceaen: Javatrog, 7725
- Noôrdelijke ieszeê: Euraziatisch Bekken, 5122
KlimaetuuterstenBewerken
- Eêtste plekke: Azizia (Libië), 58°C (13 september 1922)
- Eêtste plekke (gemiddelde jaertemperatuur): Dallol (Ethiopië), 34,4°C
- Koudste plekke: Plateau-Station (Antarctica): -89°C
- Koudste plekke mie permanent verbluuf: Vostokstation (Antarctica), -88,3°C, gemiddelde jaertemperatuur -55,6°C
- Koudste durp of stad: Ojmjakon (Siberië), -71°C, gemiddelde jaertemperatuur -16,5°C
- Regenriekste plekke: Mount Waialeale (Hawaï, VS), 12.547 mm per jaer
- Regenermste plekke: Calama, Atacama (Chili), in 1974 veur 't eêst in 400 jaer regen
hroôste woestijnenBewerken
- Sahara, Afrika, 8.600.000 km² (1)
- Gobi, Mongolië/China, 1.300.000 km²
- Patagonische woestijn, Argentinië, 673.000 km²
- Groôte Bekken, Vereênigde Staeten, 600.000 km²
- Kalahari, Botswana/Namibië/Zuud-Afrika, 583.000 km²
- Grote Zandwoestijn, Australië, 389.000 km²
- Chihuahua, Mexico/VS, 363.000 km²
- Gibsonwoestijn, Australië, 311.000 km²
- Kysylkum, Oezbekistan, 300.000 km²
- Karakum, Turkmenistan, 280.000 km²
(1): De Libische Woestijn, die aores qua oppervlakte (2 miljoen km²) in dit liesje zou tuusoôren, is as ongerdeêl van d'n Sahara heteld.
DiversenBewerken
- laegste punt op 't land: oevers van d'n Dooie Zeê, ca. 417,5 (2005) meter onder zeêniveau en nog immer dalend.(1)
- diepste grot: Réseau Jean Bernard (Frankriek), 1602 m
(1) Niettegenstaende de naem, is de Dooie Zeê un meêr.