Baden-Württemberg
| |||||
Land | Duutsland | ||||
Oôdstad | Stuttgart | ||||
Oppervlak | 35.748 km² | ||||
Inweuners - Dichteid |
11.339.000 [1] (2024) 317 inw./km² |
Baden-Württemberg, offisjeel Land Baden-Württemberg, (Aelemannisch: Baade-Wiirdebäärg, Zwaobisch: Badâ-Wirdâberg, Paltisch: Bade-Wirddeberg) is 'n deêlstaet (Bundesland) van Duutsland. D'n 'oôdstad is Stuttgart.
Tis de dorde groôtste deêlstaet, zowel in oppervlak as wat betreft bevolkieng.
Baden-Württemberg grenst in 't noôrdwessen an d'n deêlstaet Rienland-Palts (Rheinland-Pfalz), in 't noôrden an d'n deêlstaet Hessen, in 't oôsten an d'n deêlstaet Beieren (Bayern), in 't zuuden an Zwitserland en in 't wessen an Frankriek.
D'r weune 11,3 meljoen mins'n (2024) op 'n oppervlak van 35,7 duuzend km².
|
|
D'r binne 31% kattelieken (2021), 26% lutheraonen (2021) en 7% moslims (2018).
Streêktaelen binne Alemannisch in 't wessen en zuuden en Zwaobisch in 't midden en oôsten. Fraonkische streêktaelen worren 'esproke in 't noôrden, bevobbeld Paltisch in 't noôrdwessen.
Tis ien van de riekste deêlstaeten van Duutsland. 't BBP bedraegt 573 miljard euro (2022), de staetsschuld is 60 miljard euro 'oôg (2021) en 4% van de bevolkieng is werkloôs (2023).
Groôte bedrieven binne Bosch, Daimler Truck, Mercedes-Benz en Porsche.
Geschiedenisse
bewerk't Gebied bestond toet 1918 uut de staeten Groôt'ertogdom Baden, Konienkriek Württemberg en de Prusische Hohenzollernsche Lande, daernae toet 1945 uut Baden, Württemberg en 'n stukje Prusen. Nae d'n Twidde Waereldoôrlog was 't gebied van 1945 toet 1949 bezet deu de geallieerd'n. 't Was verdeêld in Baden en Württemberg-Hohenzollern (beide bezet deu Frankriek) en Württemberg-Baden (bezet deu de Vereênigde Staeten). In 1949 wierren deêze gebied'n deêl van de in dat jaer opgerichte Bonsrippebliek Duutsland, in 1952 as d'n deêlstaet Baden-Württemberg.
Landschap
bewerkBaden-Württemberg bestaet voo 45% uut landbouw en 39% uut bos.
Middelgebergtes binne 't Zwarte Woud (Schwarzwald) in 't wessen, de Zwaobische Alb (Zwäbische Alb) in 't oôsten en 't Odenwald (leit groôtendeêls in Hessen) in 't noôrden.
'Oôgste berg van 't Zwarte Woud is de Feldberg (1494 meter, ok 'oôgste berg van Baden-Württemberg), 'oôgste berg van de Zwaobische Alb is de Lemberg (1016 meter) en 'oôgste berg van 't Odenwald de Katzenbuckel (627 meter, vlakbie Hessen).
In 't zuudoôsten leit de streêk Oberschwaben mie as 'oôgste berg de Schwarzer Grat (1119 meter) [2] op de grens mie Beieren (Oberschwaben leit deêls ok in deêze deêlstaet).
De Donau ontspringt bei Donaueschingen en de Neckar stroômt van zuud nae noôrd deu 't midden van Baden-Württemberg. De Rien (Rhein) vormt in 't wessen de grens mie Frankriek [3] en in 't zuuden de grens mie Zwitserland.[4] 't Bodenmeêr (Bodensee) leit in 't zuudoôsten en vormt dae de grens mie Zwitserland. De Main vormt in 't noôrdoôsten ongeveêr de grens mie Hessen en Beieren en de Iller vormt in 't zuudoôsten deêls de grens mie Beieren.
Steê
bewerkBekende steê mie inweuners (2022):
|
|
Indeêlieng
bewerkBaden-Württemberg bestaet bestierlijk uut 4 gebied'n (Regierungsbezirke), 12 regionaole verbanden (Regionen), 44 districten (Stadt- en Landkreise)[5] en 1101 gemeênten (Gemeinden).
|
|
Politiek
bewerk't Parlement (Landtag) sins 1968 (oliefkleur is regerieng):
Partij | 2021 | 2016 | 2011 | 2006 | 2001 | 1996 | 1992 | 1988 | 1984 | 1980 | 1976 | 1972 | 1968 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Grüne | 58 | 47 | 36 | 17 | 10 | 19 | 13 | 10 | 9 | 6 | |||
CDU | 42 | 42 | 60 | 69 | 63 | 69 | 64 | 66 | 68 | 68 | 71 | 65 | 60 |
SPD | 19 | 19 | 35 | 38 | 45 | 39 | 46 | 42 | 41 | 40 | 41 | 45 | 37 |
FDP | 18 | 12 | 7 | 15 | 10 | 14 | 8 | 7 | 8 | 10 | 9 | 10 | 18 |
AfD | 17 | 23 | |||||||||||
REP | 14 | 15 | |||||||||||
NPD | 12 | ||||||||||||
Totael | 154 | 143 | 138 | 139 | 128 | 155 | 146 | 125 | 126 | 124 | 121 | 120 | 127 |
Minister-president'n | ||
---|---|---|
Naem | Partij | Tied |
Reinhold Maier | FDP | 1952–1953 |
Gebhard Müller | CDU | 1953–1958 |
Kurt Georg Kiesinger [6] | CDU | 1958–1966 |
Hans Filbinger | CDU | 1966–1978 |
Lothar Späth | CDU | 1978–1991 |
Erwin Teufel | CDU | 1991–2005 |
Günther Oettinger | CDU | 2005–2010 |
Stefan Mappus | CDU | 2010–2011 |
Winfried Kretschmann | Grüne | 2011–noe |
Noôten
bewerk- ↑ Statistisches Landesamt Baden-Württemberg
- ↑ De Schwarzer Grat is 'n uutloôper van 't Allgäu-gebergte.
- ↑ De Franse stad Straetsburg leit juust an d'n overkant.
- ↑ Uutgezonderd de Zwitserse stad Schaffhausen en omgevieng, die boven de Rien liggen. De Zwitserse stad Basel leit deêls an d'n overkant in 't uuterste zuudwessen en de Duutse stad Konstanz leit onger de Rien.
- ↑ De Stadtkreise binne ok steê en gemeênten.
- ↑ Kiesinger was van 1966 toet 1969 bonskanselier.
Lienks nae buten
bewerk- Baden-Württemberg
- Britannica
- City Population
- Klimaatinfo
- Liggienge:
-
Landschapp'n
-
Baden-Württemberg in 1799
-
Baden-Württemberg 1850-1945
-
Baden-Württemberg 1945-1952
-
Streêktaelen
-
Zwarte Woud
-
Bodenmeêr
-
Zwaobische Alb
-
Baden-Baden
-
Stuttgart
-
Heidelberg
-
Schwäbisch Hall
-
Donau
-
Rien
-
Neckar
-
Slot Sigmaringen
-
Burg Hohenzollern
-
Slot Ludwigsburg
-
Munster van Ulm
-
Parlementsgebouw
-
Klederdracht in Baden
-
Schwarzwalderamme
-
Hockenheimring
-
Skiën in Zwarte Woud
-
Mercedes-Benz