Abraham Lincoln
 |
Dit artikel is 'n etalageartikel. |
| Abraham Lincoln | |
|---|---|
 | |
| 16e president van de Verêenigde Staeten | |
| Ambtstermijn | 4 maerte 1861 - 15 april 1865 |
| Vôhganger | James Buchanan |
| Opvolger | Andrew Johnson |
| Geboôren | 12 feberwari 1809 |
| Geboôrteplekke | Hodgenville, Kentucky |
| Overleé | 15 april 1865 |
| Overlijdensplekke | Washington D.C. |
| Partner | Mary Lincoln |
| Politieke partij | Rippeblikeinse partij, Unie-partij, Whig partij |
| Vicepresident | Hannibal Hamlin (1861-1865), Andrew Johnson (1865) |
Abraham Lincoln (
uutspraek (info·uutleg)) (eɪbrəhæm ˈlɪŋkən) (Hodgenville (Kentucky), 12 feberwari 1809 – Washington D.C., 15 april 1865) was de 16de president van d'n Vereênigde Staeten.
Um is eên van d'n groôtste en bekendste president'n van d'n Vereênigde Staeten.
Lincoln leidde de V.S. deu de 'roôtste oorlog uut d'n geschiedenis van 't land - d'n Amerikaonse Burgeroôrlog - Lincoln was d'n eêrste president die tiedens um z'n ambtstermijn wierre vermoôrd.
Biografieë
bewerk
Op 12 feberwari 1809 wierre Abraham Lincoln 'eboren in Hodgenville in d'n Vereênigde Staeten. Um was de zeune van Thomas Lincoln en Nancy Hanks Lincoln. Um wierre vernoemd nae um z'n hroôtvader an vaeders kant. Um z'n vaeder was timmerman en boer. Allebei Lincolns ouwers waeren baptist.
Toen um 7 jaer was, ver'uusde z'n familie nae Indiana. In 1828 overleêd um z'n zus Sarah an d'n 'eboorte van 'n kind. D'n jongere broer van Lincoln (Thomas Lincoln Jr.) overleêd vlak nae um z'n 'eboorte in 1812. D'n moeder van Lincoln overleêd in 1818 an mee Ageratina altissima besmette melk. In 1851 stierf z'n vaeder.
In 1831 verhuusde Lincoln nae Illinois waer um in New Salem weunde. Um ao verschill'nde baenen, wionder posbode en winkeleigenaer. Um kreeg de bienaem Honest Abe.
Lincoln deêd ok meê an de verkiezingen vò het 'uus van Afgevaerdigden van de staat Illinois. Um won 4 keer, in 1834, 1836, 1838 en 1840, als lid van de United States Whig Party terwijl um zich laeter bie de Republikeinen ansloôt. In deêze periode studeerde um in z'n vrieë tied ok nog rechte en in 1836 wierre um advocaet.
In 1839 ontmoette Lincoln Mary Todd in Springfield. Nae drie jaer trouwden ze en in de vol'ende ellef jaer kre'en ze vier kinderen, naemelijk Robert, Edward, William en Thomas.
In 1846 wierre Lincoln verkoôzen in 't 'uus van Afgevaerdigden, wae um bekend wier vanwe'e um z'n visie op de Mexicanen en um z'n standpunt tegenover de slavernieje. Na um z'n ambtstermien 'ing um deu meê z'n beroep advocaet.
Ziekte
bewerkUut onderzoek is 'ebleken dat Abraham Lincoln mogelijk 'n spierziekte ao, dit zou verklaeren wirom um lange armen en benen ao.[1]
Um z'n verre familie eit d'n ziekte ok, deu um z'n familie wierre 't ok wè d'n Lincolnzieke 'enoemd.
Presidentschap
bewerk
Op 4 maerte 1861 legde Lincoln d'n presidentseêd aof.
Um was alleêne mae 'ekozen deu mensen uut 't Noôrden (en Californië en Oregon) dus veê mensen uut 't Zuden tegen um. Deêze staeten scheidden zich af van d'n aore staeten van d'n Vereênigde Staoten, en vormden saemen d'n Geconfedereêrde Staeten van Amerika. Meê verzoenende woorden in um z'n inaugurele rede als president kon um deze oôrlog nie voôrkomen. Ondanks het groôte verlies an mensenlevens bleêf Lincoln vast'ouden an um z'n compromisloze houding tehen 't zuuden. Op 9 april 1865 tekende de Zudelijke generael Lee d'n overgaeve, wimeê 't verzet van de afgescheiden Zudelijke Staeten ten einde kwam.
Tot an 1862 was 't 'oôddoel van Lincoln in d'n Burgeroôrlog om d'n Vereênigde Staeten bie menkaar te 'ouden. In 1863 veraorde Lincolns meêning en maekte um 'n wet wideu aolle slaeven vrieë waeren, mae pas in 1865 gold 't vò d'n 'ele Vereênigde Staeten. An 't eind van um z'n regeêring wierre 't 13e amend'ment vaon kracht, daermeê wierre slavernij illegael in d'n Vereênigde Staeten.
Ministers
bewerkD'n ministers onder Lincoln waeren:
| Ministers | Ministerie | Perioôde |
|---|---|---|
| William H. Seward | Butenlandse Zaeken | 1861 - 1865 |
| Caleb B. Smith | Binnenlandse Zaeken | 1861 - 1863 |
| Simon Cameron | Oôrlog | 1861 - 1862 |
| Salmon P. Chase | Financiën | 1861 - 1864 |
| Edward Bates | Justitie | 1861 - 1864 |
| Gideon Welles | Mariene | 1861 - 1865 |
| Montgomery Blair | Posteriejen | 1861 - 1864 |
| John P. Usher | Binnenlandse Zaeken | 1863 - 1865 |
| Edwin M. Stanton | Oorlog | 1862 - 1865 |
| William P. Fessenden | Financiën | 1864 - 1865 |
| James Speed | Justisie | 1864 - 1865 |
| William Dennison | Posteriejen | 1864 - 1865 |
| Hugh McCulloch | Financiën | 1865 |
Doôd
bewerk
Op 14 april wierre Lincoln neergeschoten deu John Wilkes Booth, um was 'n 'roôt aen'anger van d'n Zudelijke Staeten in d'n Amerikaonse Burgeroorlog. Lincoln wierre neergeschoôten in Ford's Theatre in Washington D.C. Um overleêd 1 dag laeter an um z'n verwondinge.
In Washington D.C. en New York City naemen on'eveer 700.000 mensen afscheid và um. In totael naemen on'eveêr 7 miljoen mensen deel an minstens eên rouwplechtigheid. Op 4 meie is um begraeven bie um z'n familiehraf in Springfield.
D'r is 'n lehende dà Lincoln ao 'edroômd dat d'r iemand lag op'ebaerd in 't Witte 'uus Toen d'r iemand in um z'n droôm vroeg wat d'r was 'ebeurd zeit 'n soldaet die d'rbie stond: "D'n president is vermoôrd".
Nae um z'n doôd
bewerk
Lincolns 'oôd staet op 't biljet van vuuf dollar en op d'n pennymunt. Veê durpen, plaetsen en gemeênten bin nae um vernoemd, d'n bekendste daevan is Lincoln, d'n 'oôdstad van Nebraska.
Nae um z'n doôd bin d'r verschillende monument'n vò um 'ebouwd, d'n bekendste is wè 't Lincoln Memorial in Washington D.C. Ok staet um uut'ehakt op Mount Rushmore en ok um z'n tombe is beroemd 'eworre.
Gallery
bewerk-
Het 'uus woar Abraham Lincoln wierre 'eboren -
Het 'uus woar Abraham Lincoln woonde -
Abraham Lincoln, uut'ehakt op Mount Rushmore -
De tombe van Abraham Lincoln
