Twidde Weareldoôrlog

(Deurverwezen vanaf Tweede Wereldoorlog)

De Twidde Weareldoôrlog was een zeer groôtschaelige oorlog, de meêst bloedigsten die ooit op de aerdbol is 'evoerd. Vechtende partijen waere an de ene kant Duutsland, Japan, Itâlië, Ongarije, Roemenië, Bulgarije, Finland en Mantsjoekwo in an de oare kant onger meer Frankriek, Iengeland, de Vereênigde Staeten, China en de Sovjetunie. Naer schattingen kwamme 72 meljoen mênsen 'ierbie om 't leven. Voorà in Oôst-Europa is vreêd 'arde 'evochte, deer viel 82,5% van aolle militaire slachtoffers.

Rotterdam nae het bombardement in 1940
Waschappel in 1944
Slag om de Schelde
Geallieerde troepen passere Krabbendieke
Nagasaki in 1945

Verloôp

bewerk

Deur vee historici wor de Twidde Weareldoôrlog deels verklaerd deur de vernederende vredesvoorwaerden an Duutsland nae Eerste Weareldoôrlog. Deu de opkomst van dictaotor Adolf Hitler in Duutsland kwamme de Duutsers steeds meer tegenover de Iengelse in de Franse te stoô. De oôrlog startende op 1 september 1939 mee de Duutse inval in Poôl'n. Nederland rocht in mei '40 bie de oorlog betrokke. Uze koneginne Willemina ield 'n striedlustige reê, waerin ze zei dat uze troepen dapper stand ieuw en da' m'n achter de Waeterlinie veilig waere. Dat bleek een stuitje laeter wel vreêd optimistisch te wezen; zelf verdween ze een paer daegen laeter naer Iengeland en nog een paer daegen varder capituleerde ons leger. Alleên Zeêland vocht nog deur tot 19 meie. An de draedomroep ao m'n nie vee meer. Aol 't nieuws wier vortan nogal aordig ekleurd. De radiowienkels deeje goeie zaeken. Je zag overal op de daeken kopere draedjes verschiene. Dat was een teken dat er wì een radio mit meêstal de kortegolf was an'eschaft om nae Radio Oranje uut Engeland te kunne luustere. Omdat de taelekennis nog nie groôt was, konne de meêste van ons gin Iengels verstae, daerom wier d'er ok vee nae den Belg eluusterd, die ok vanuut Engeland uutzond. Vanof naejaer 1940 gieng et er langzaemerand minder goed uutzie vor onze bezetters. De Slag om Engeland wier dù de Duutsers verlore, de Blitzkrieg was over en ze gienge rekenieng ouwe mit een tegenreactie. Iedereên boven de vuuftiene most altied een persoonsbewies bie z'n è en nae acht ure 's aevens mocht je eêlemaele nie mì buute komme. Ok de distributie wier erger. Op 't platteland viel't nog wè mee wat 't eten angaet. Het binnenlandse nieuws wier d'r ok nie beter op. Regelmaetig stong d'r een Bekanntmachung van de Wehrmacht mit een lieste van terechtstelliengen in wegens sabotage. De Joden wiere of 'evoerd naer Amsterdam en laeter nae Westerbork en uuteindelijk nae Poôl'n. Die leste bestemmiengen wiste m'n pas nae den oôrlog. De Duutsers krege 't moelijker. In Rusland gieng het bie Stalingrad mis; het Duitse 6e leger onder von Paulus gaf z'n eige op 2 feberwari 1943 over. In 't zelfde jaor op 13 Meie gaeve de restanten van 't Afrika-Kurps d'r eige over. De anvoerder Rommel zat toen al wied en zied in Duitsland. Ze begonne 'm al mà meer te kniepen voor een invasie, en ze waere benauwd dat achter de bunkers langs de kust parachutisten en zweefvliegtuugen zouwe kunne lande. Rommel begon toen ier de zaek op poôten te zetten. Iedereên die nog nie as dwangerrebeier nae Duitsland was of 'evoerd of nie gedwonge in de Arbeidsdienst zat, most boamen gae kappe. De stammem wiere in de polders 'ezet tegen zweefvliegtuugen. Ze krege de naem Rommelasperges. Rommel wier beschouwd as eên van de beste Duutse veldmaarschalken. Laeter wier 'n beschuldigd dat ie in 't complot zat om Hitler op 20 juli 1944 te vermoôren en wier 'n 'edwonge om op 14 oktober 1944 zelfmoord te plegen. Verscheie eilanden in de Delta wiere daorom onder waeter ezet. Binnen een paer daegen most biena iedereên weg weze vanwege de inundatie. Voora rond Walchren wier zwaer 'evochten. De oorlog durende toe september 1945, toe gaf Japan zich over naedat de Amerikaonen twee atoombommen op 't land 'egooid ha. Vanof 1941 was ok Japan betrokke 'ereakt bie de Twidde Weareldoôrlog deu de anval op Pearl Harbor. Duutsland ha z'n eige al een paer maenden eerder over'egeve. Ut meêst verschrikkelukke van dizze oorlog was de Holocaust, weerbie zowat 6 meljoen Joôden ommebrocht binne. De Twidde Weareldoôrlog zurgende wel voo een tweêdeling in Europa, weerna de zogenaemde Kouwe Oorlog ontstong. Europa herstellende z'n eige wel verbaezend snel van de verschrikkingen van de oorlog. Nae de oorlog kwam d'r een enorme economische groei die voor vee welvaert zurgende.

  • 2 feberwari - De noordelijke helt van 't Duutse Zesde Leher geeft zich in Stalingrad over. De Duutse tegenstand is hebroken hetgeen een keerpunt in d'n oorlog betekent.
  • 31 maerte - Bombardement op Rotterdam-west, hierbie komme 326 man omme.
  • 24 juli - Bombardement op Hamburg deu de Britten. Ierbie ontstoôt een vierstorm. Vogges de officiële ciefers komme ierbie 18.474 Duusters om 't leêven.
  • 28 november - Behin van de conferentie van Teheren, weer de grôte drie, Roosevelt, Stalin in Churchill bie mekander komme.
  • 22 feberwari - Tiejens een bombardement op Nijmegen deu de geallieerden, kommen meer as 800 man om 't leven. Ok Arnem, Enschede en Deventer worren op dezen dag deu Amerikaonse bommenwerpers 'ebombardeerd.
  • 6 juni - D-Day, behin van de geallieerde invaosie in Normandië.
  • 11 september - Bresjes wor deu de geallieerden 'ebombardeerd. Awast da de plekke was geëvacueerd valle d'r toch nog 199 slachtoffers.
  • 3 oktober - Bie een Iengels luchtbombardement wor een gat 'eslegen in de Waschappeller Zeêdiek. Ierbie kwammen 180 inweuners om 't leven deu water in vuur; de plaets zeluf wier zô goed as van de kaerte eveegd deur de bommen en 't binnenstreumende zeêwaeter. De geallieerde troepen landde op 1 november 1944 mee landiengsvaertuugen ten noorden en zuuën van 't ontstaene diekgat. Tun tiede van de landienge bevonde zich nog zes mêsen in 't durp, de rest van de overlevenden was geëvacueerd ni de omriengende durpen. Op 12 oktober 1945, meer dan een jaer laeter, was 't gat edicht. Een nog oaltijd zichtbaer overbliefsel is de kreeke, die ontstaen is deur 't bombardement. Deur 't zoute kwelwaeter, onder de diek door, is 't waeter brak in plaets van zoete. As herinnering an dizze oôrlog, mè zeker oôk an de bevrijdienge, staet ter een Sherman-tank op den diek. Achter de viertoren "Ooge licht" liggen, in een aluve cirkel, de graeven van de oorlogsslachtoffers. Zie ok Inundaotie van Walchren.
  • 1 november - Walchren wor bevrijd deu de Iengelse.
  • 27 jannewari - Russische troepen bevreije het concentraosiekamp Auschwitz.
  • 3 maerte - Bombardement op het Haegse Bezuujenhout, weerbie 550 man omkomme.
  • 30 april - Adolf Hitler schie' z'n eige doôd.
  • 5 meie - Generaal Foulkes overhandigt in Hotel De Waereld in Waegeningen an de Duusters de capitulaosievoorwear'en.
  • 6 meie - 't ende van de oôrlog in Nederland.
  • 7 meie - Duutsland tekent in Reims z'n overgeave aon de westelijke geallieerden.
  • 8 meie - Duutsland tekent in Berlijn z'n overgeave aon de oôstelijke geallieerden. 23.01 uur: 't ende van de oôrlog in Europa.
  • 20 meie - Ok Texel is noe bevrijd.
  • 6 juli - Intocht van Willemina in Den Haeg.
  • 6 auhustus - De Amerikaonen gooie een atoombomme op de Japanse stad Hiroshima. Op de 9e gooie ze z'r iene op Nagasaki.
  • 9 auhustus - De Sovjet-Unie valt Japan an in trekt China in Noord-Korea binne.
  • 15 auhustus - Japan geeft z'n eige over aon de geallieerden.
  • 2 september - Japan tekent z'n overgeave. Ende van de Twidde Weareldoôrlog.

Slachtoffers per land

bewerk

Het antal slachtoffers is onevenredig verdeeld over de verscheie lan'n. Dit is vooral 't geval bie burherslachtoffers.

Land Inweunerantal 1939 Militaire slachtoffers Burherslachtoffers Joôdse Holocaustslachtoffers Totaol antal doôden Doôden in % van het inwonerantal
Albanië 1.073.000 28.000 200 28.200 2,63%
Australië 6.998.000 40.400 100 40.500 0,58%
Belhië 8.387.000 12.100 49.600 24.400 86.100 1,02%
Birma 16.119.000 22.000 250.000 272.000 1,16%
Brezilië 40.289.000 1.000 1.000 2.000 0,00%
Bulharije 6.458.000 22.000 3.000 25.000 0,38%
Canada 11.267.000 45.300 45.300 0,40%
China 517.568.000 3.800.000 15.805.000 19.605.000 3,78%
Cuba 4.235.000 100 100 0,00%
Denemarken 3.795.000 2.100 1.000 100 3.200 0,08%
Duutsland 69.623.000 5.533.000 1.810.000 160.000 7.503.000 10,77%
Estland 1.134.000 40.000 1.000 41.000 3,62%
Ethiopië 17.700.000 5.000 200.000 205.000 1,16%
Filepijn’n 16.000.000 57.000 90.000 147.000 0,92%
Finland 3.700.000 95.000 2.000 97.000 2,62%
Frankriek 41.700.000 212.000 267.000 83.000 562.000 1,35%
Frans Indo-China 24.600.000 1.000.000 1.000.000 4,07%
Griekenland 7.222.000 20.000 220.000 71.300 311.300 4,31%
Hongarije 9.129.000 300.000 80.000 200.000 580.000 6,35%
Ierland 2.960.000 200 200 0,00%
Iesland 119.000 200 200 0,17%
India 378.000.000 87.000 1.500.000 1.587.000 0,42%
Irak 3.698.000 1.000 1.000 0,03%
Iran 14.340.000 200 200 0,00%
Itâlië 44.394.000 306.400 145.100 8.000 459.500 1,04%
Japan 71.380.000 2.041.000 580.000 2.621.000 3,67%
Joegoslavië 15.400.000 446.000 514.000 67.000 1.027.000 6,67%
Korea 23.400.000 60.000 60.000 0,26%
Letland 1.995.000 147.000 80.000 227.000 11,38%
Litouwen 2.575.000 212.000 141.000 353.000 13,71%
Luxemburg 295.000 1.300 700 2.000 0,68%
Maleisië 4.391.000 100.000 100.000 2,28%
Malta 269.000 1.500 1.500 0,56%
Mexico 19.320.000 100 100 0,00%
Monholië 819.000 300 300 0,04%
Nederland 8.729.000 7.900 88.900 102.000 198.800 2,32%
Nederlands-Indië 69.435.000 4.000.000 4.000.000 5,76%
Newfoundland 300.000 1.000 100 1.100 0,37%
Nieuw-Zeêland 1.629.000 11.900 11.900 0,67%
Noorwegen 2.945.000 3.000 5.800 700 9.500 0,32%
Oostenriek 6.653.000 ? 40.500 65.000 105.500 1,59%
Eilanden in Oceanië 1.900.000 57.000 57.000 3,0%
Oôst-Timor 500.000 55.000 55.000 11,0%
Pool'n 27.007.000 100.000 1.900.000 3.000.000 5.000.000 18,51%
Roemenië 19.934.000 300.000 64.000 469.000 833.000 4,22%
Singapore 728.000 50.000 50.000 6,87%
Sovjet-Unie 175.500.000 10.700.000 11.900.000 1.000.000 23.600.000 13,44%
Spanje 25.637.000 4.500 4.500 0,02%
Thailand 15.023.000 5.600 300 5.900 0,04%
Tsjechoslowakije 15.300.000 25.000 43.000 277.000 345.000 2,25%
Vereênigd Konienkriek 47.760.000 382.600 67.800 450.400 0,94%
Vereênigde Staeten 131.028.000 407.300 11.200 418.500 0,32%
Zweden 6.341.000 0,00%
Zwitserland 4.210.000 100 100 0,00%
Zuud-Afrika 10.160.000 11.900 11.900 0,12%
Totaol 1.961.071.000 25.037.500 41.363.400 5.754.400 72.155.800 3,70%

Externe verwiezingen

bewerk

Bronnen

bewerk