Vrie'eid van meênigsuuting: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Ouddorp (Overleg | biedraegen)
k Ouddorp heeft pagina Vrijheidvanmenigsuiting hernoemd naar Vrie'eid van meênigsuuting
Ouddorp (Overleg | biedraegen)
Geen bewerkingssamenvatting
Rehel 1:
[[Bestand:"Freedom of Speech" - NARA - 513536.jpg|thumb|210px|[[Freedom of Speech (Norman Rockwell)|''Freedom of Speech'']], een schilderij van [[Norman Rockwell]] uit 1943]]
ik haat de bron
'''Vrijheid van meningsuiting''' is de vrijheid van [[burger]]s om hun overtuigingen kenbaar te maken, zonder controle vooraf door de [[staat]]. De vrijheid van meningsuiting is niet absoluut, net als de meeste andere grondrechten. Zo zijn belediging en smaad onder bepaalde omstandigheden strafbaar.
 
Vrijheid van meningsuiting wordt vaak beschouwd als een integraal concept in [[democratie]]ën. De vrijheid om zonder angst voor vervolging je mening te kunnen uiten staat expliciet vermeld in de [[Universele verklaring van de rechten van de mens]].<ref>{{nl}}Universele verklaring van de rechten van de mens, [http://www.amnesty.nl/uvrm_artikel/artikel19 artikel 19], Amnesty International</ref>
 
De wettelijke beperkingen op meningsuiting kunnen per rechtsstaat verschillen. Het Nederlandse strafrecht richt zich tegen [[hatespeech|smalend taalgebruik]] en aanzetten tot haat, belediging van gezagsdragers en het verspreiden van leugens ([[laster]] en [[smaad]]), maar minder of niet tegen obsceniteit of schendingen van goede smaak.
 
== Rechtsbronnen ==
De vrijheid van meningsuiting is o.a. verankerd in artikel 10 [[Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens|EVRM]], artikel 19 [[Internationaal verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten|IVBPR]], artikel 7 [[Nederlandse Grondwet]] en artikelen 19 en 25 [[Belgische Grondwet]].
 
=== Art. 10 EVRM ===
Het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens is bindend voor alle landen van de [[Raad van Europa]].
 
Volgens art. 10 EVRM mag de vrijheid van meningsuiting alleen worden beperkt als
* deze beperking voorzien is bij (kenbare) wet,
* deze beperking een legitiem doel dient,
* deze beperking in een democratische samenleving noodzakelijk is in het belang van:
** de nationale [[veiligheid]],
** [[territoriale integriteit]],
** [[openbare veiligheid]],
** het voorkomen van wanordelijkheden en strafbare feiten,
** de bescherming van de [[gezondheid]] of de [[goede zeden]],
** de bescherming van de goede naam of de [[recht]]en van anderen,
** om de verspreiding van vertrouwelijke mededelingen te voorkomen of
** om het gezag en de onpartijdigheid van de [[rechterlijke macht]] te waarborgen.
 
In haar kersttoespraak van 2006 benadrukte [[Beatrix der Nederlanden|Koningin Beatrix]] dat de vrijheid van meningsuiting haar grens vindt waar de rechten van anderen beginnen: vrijheid van meningsuiting is geen vrijbrief om te beledigen. "Wie anderen beschimpt verliest zelf geloofwaardigheid; het onbeheerste woord schiet zijn doel voorbij."<ref>{{nl}}Koningin Beatrix (25 december 2006) [http://www.nos.nl/nosjournaal/artikelen/2006/12/25/251206_kersttoespraak_volledige_tekst.html ''Kersttoespraak''], [[NOS Journaal]]</ref> Argumenten als deze klinken steeds weer als er gevallen van provocerend taal- of beeldgebruik in de aandacht staan.<ref>{{nl}}Kockelmans-Bloemen (17 december 2008) [http://www.europa-nu.nl/9353000/1/j9vvh6nf08temv0/vi0xlw9vdyzn?ctx=vgoo2tkewmxm&start_tab0=24&pc=1 ''Wilders woedend op EU-parlement na verbod Fitna''], Europa NU</ref> Volgens het Europees recht ligt het anders: de vrijheid van meningsuiting omvat volgens het [[Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens]] óók het recht om te beledigen. Het [[EHRM]] (Europees Hof voor de Rechten van de Mens) heeft aangegeven hoe ver het recht van vrijheid van meningsuiting nu eigenlijk gaat (EHRM 24 februari 1997, de Haes and Gijsels v. Belgium, en eerder in EHRM 26 april 1979, Sunday Times):
 
''The Court reiterates that the press plays an essential role in a democratic society. (...) freedom of expression is applicable not only to 'information' or 'ideas' that are favourably received or regarded as inoffensive or as a matter of indifference, but also to those that offend, shock or disturb the State or any section of the community. In addition, journalistic freedom also covers possible recourse to a degree of exaggeration, or even provocation (...).''
 
Volgens het Europese Hof voor de Rechten van de Mens vindt de vrijheid van meningsuiting dus ''niet'' haar beperking daar waar anderen verontrust, gekwetst of gechoqueerd worden. Volgens het [[Scientology-arrest]] gaat art. 10 EVRM zelfs zo ver dat dit artikel het [[auteursrecht]] opzij kan zetten: het auteursrecht kan in uitzonderlijke gevallen in strijd zijn met de [[mensenrechten]].
 
=== Artikelen 19 en 25 van de Belgische Grondwet ===
* [http://nl.wikisource.org/wiki/Belgische_Grondwet_-_Titel_2 Belgische grondwet - De Belgen en hun rechten (Wikisource)]
 
België kent van bij de [[Belgische revolutie|omwenteling van 1830]] een uitgesproken vrijheid van drukpers en vrijheid van eredienst. Preventieve censuur is absoluut verboden en het bestraffen van zogenaamde [[drukpersmisdrijf|drukpersmisdrijven]] is praktisch zeer moeilijk. Die zijn namelijk toegewezen aan een [[assisenhof]] met een volksjury. [[Karl Marx]], [[Eduard Douwes Dekker|Multatuli]], [[Pierre-Joseph Proudhon|Proudhon]] en [[Victor Hugo]] hebben in hun tijd deze Belgische tolerantie weten te waarderen en kwamen in Brussel schrijven en publiceren als het in hun eigen land te warm werd. Er werden nauwelijks opiniemisdrijven bestraft, tussen 1941 en 1994 bijvoorbeeld geen enkel, ook niet wegens [[laster]] of [[majesteitsschennis|belediging van buitenlandse staatshoofden]]. De repressie na de [[Tweede Wereldoorlog]] sloeg enkel op staatsvijandige daden, niet op meningen. [[fascisme|Fascistische]] drukwerken werden meteen weer “getolereerd”.
 
Rechtszaken omtrent vrije meningsuiting waren er dan ook bijna uitsluitend voor de burgerlijke rechtbanken, bijvoorbeeld wanneer een krant weigerde een [[Recht van antwoord (journalistiek)|recht van antwoord]] te publiceren of wanneer iemand meende recht op een schadevergoeding te hebben voor lasterlijke beweringen. Soms ondernam het gerecht een poging om een journalist te vervolgen wegens [[heling]] (van gestolen informatie) of schending van het geheim van het gerechtelijk onderzoek. Meestal had dit geen succes, maar het onderzoek zelf, bijvoorbeeld een huiszoeking op de redactie, kan wel intimiderend zijn ten overstaan van de persvrijheid.
 
In samenhang met het EVRM kan men stellen dat de Belgische grondwet meer ruimte laat voor politieke meningen en dat het EVRM soms meer ruimte laat voor zogenaamd zedenschennende afbeeldingen, die geheel niet onder de Belgische persvrijheid vielen. Door de gezamenlijke werking van de beide wettelijke bronnen, geldt nu in België telkens die regel die het minste beperkingen oplegt.
 
Aan die opvallende Belgische tolerantie is in zekere zin in 1999 een einde gekomen. In dat jaar werd artikel 150 van de Grondwet gewijzigd, zodanig dat persmisdrijven ''die door [[racisme]] en [[xenofobie]] ingegeven zijn'' niet meer door een [[assisenhof]] maar voor een gewone rechtbank met beroepsrechters beoordeeld worden. Het was de eerste grondwetswijziging sinds 1830 in verband met de meningsvrijheid, en dan nog in beperkende zin. Dat bleek vrij snel toen kort nadien het [[Vlaams Blok]] vervolgd werd, niet door het [[Openbaar Ministerie in België|Openbaar Ministerie]] maar door een rechtstreekse dagvaarding van het [[Centrum voor gelijkheid van kansen en voor racismebestrijding]], een initiatief van de regering, en de [[Liga voor Mensenrechten]], een privé-initiatief. Bij een rechtstreekse [[dagvaarding]] voor een strafgerecht worden de bewijzen niet verzameld door de justitie, maar door de ''benadeelde'', een uitzonderlijke procedure in het Belgische [[strafrecht]]. Drie [[Vereniging zonder winstoogmerk|VZW]]’s, zelfstandige deelorganisaties van de partij, werden veroordeeld voor medewerking aan de verspreiding van een strafbare mening.
 
Door deze evolutie weigert nu ook [[De Post]] soms een drukwerk te verspreiden met het argument dat “medewerking” kan gestraft worden. Vrijheid van meningsuiting is nooit een legitimatie geweest voor onjuiste uitlatingen of [[laster]] ten opzichte van privé-personen of gehele groeperingen in de samenleving. Maar de nagenoeg onaantastbare Belgische grondwettelijke bescherming is opgeheven en ingevuld door de [[antiracismewet]].
 
In 2011 verbood het Europees hof de zogenaamde "preventieve censuur", een praktijk waarbij een rechter na een klacht van een betrokkene op eenzijdig verzoekschrift, een uitzending op televisie kon laten verbieden of een dag- of weekblad uit de handel kon laten verwijderen.<ref>{{nl}}Europees Hof verbiedt Belgische censuur, [http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=93385CBI], De Standaard</ref>
 
=== Artikel 7 van de Nederlandse Grondwet ===
In de Nederlandse Grondwet staat de vrijheid van meningsuiting als ''vrijheid van drukpers''. Het impliceert twee verschillende rechten: het recht om te openbaren en het recht om te verspreiden.
* Niemand heeft voorafgaand verlof nodig om door de drukpers gedachten of gevoelens te openbaren, behoudens ieders verantwoordelijkheid volgens de wet (art 7 lid 1 GW)
* Verspreiding mag ook door lagere wetgevers worden beperkt. Zelfstandige middelen van verspreiding (bv. het uitdelen van folders) mogen niet in hun geheel worden verboden: je moet kunnen blijven verspreiden.
 
Art. 7 lid 2 Grondwet verbiedt expliciet elke vorm van censuur voor [[radio]] en [[televisie]]. Art. 7 lid 3 Grondwet verbiedt alle andere vormen van censuur.
 
[[Handelsreclame]] heeft geen vrijheid van mening (art. 7 lid 4 Grondwet).
 
== Vrijheid van meningsuiting en het internet ==
De ontwikkeling van het [[internet]] heeft nieuwe mogelijkheden geopend om meningen vrijelijk te uiten. [[Pseudoniem]]en en speciale programma's zoals [[Freenet (P2P)|Freenet]] zorgen voor veel vrijheid, omdat de technologie garandeert dat materiaal niet kan worden verwijderd (gecensureerd) en dat de auteur technisch niet is te verbinden aan een fysieke identiteit of organisatie - dit kan eventueel wel aan de hand van de inhoud van de mening.
 
Het komt dan ook regelmatig in Nederland voor dat individuen voor uitspraken die zij op het internet hebben gedaan vervolgd worden en dat Nederlandse websites uit de lucht worden gehaald voor de eventueel strafbare meningen die zij (laten) verkondigen. Ook worden op verschillende sites ongewenste meningen verwijderd of vóór plaatsing beoordeeld op discriminatie, onwelvoeglijke taal en dergelijke. Dit heet 'modereren'.
 
Het [[Meldpunt Discriminatie Internet]] houdt zich bezig met het opsporen van strafbare uitlatingen en spant zich in om deze vervolgens verwijderd te krijgen. Als dat niet lukt wordt het [[Openbaar Ministerie in Nederland|Openbaar Ministerie]] ingeschakeld.
 
== Literatuur ==
* [[Rob Wijnberg|Wijnberg, Rob]], ''In dubio: vrijheid van meningsuiting als het recht om te twijfelen'', 2008, Prometheus, ISBN 978-90-446-1170-0, 142 blz.
* Amnesty International online Encyclopedie van de Mensenrechten: [http://www.amnesty.nl/encyclopedie_lemma/1361 Vrijheid van meningsuiting]
* [[Jos van Dijk|van Dijk, Jos]], ''Dit kan niet en dit mag niet: belemmering van de uitingsvrijheid in Nederland'', 2007, Otto Cramwinckel, ISBN 978-90-757-2750-0, 224 blz.
 
== Zie ook ==
* [[Persvrijheid]]
* [[Spreeksteen]]
* [[Speakers' Corner]]
* [[Haatspraak]]
* [[Cartoons over Mohammed in Jyllands-Posten]]
* [[Zaak-"Jezus redt"]]
* [[Sociale dissolutie]]
* [[Vrije nieuwsgaring]]
 
== Wikisource ==
* [http://nl.wikisource.org/wiki/Nederlandse_grondwet/Hoofdstuk_1#Artikel_7 Nederlandse grondwet - Hoofdstuk 1 - Artikel 7 (Wikisource)]
* [http://nl.wikisource.org/wiki/Belgische_Grondwet_-_Titel_2 Belgische grondwet - De Belgen en hun rechten (Wikisource)]
 
{{Appendix|2=
{{References}}
}}
 
[[Categorie:Mensenrechten]]
 
[[nl:Vrijheid van meningsuiting]]