Zunne: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Ouddorp (Overleg | biedraegen) Geen bewerkingssamenvatting |
Ouddorp (Overleg | biedraegen) Geen bewerkingssamenvatting |
||
Rehel 3:
[[Plaetje:Sun parts big.jpg|250px|rechts|thumb|De structuur van sterren van hetzelfde type as de zunne]]
De '''Zunne''' is de sterre die 't duchtste bie de [[aerde]] stoot. De plaoneet'n uut uus zunnestelsel draoien rondom de zunne hene. De aerde draoit in een [[jaer]] tied om de zunne hene. Zonger de zunne zou d'r gin leven meugeluk weze op de aerde. De zunne is vele maelen groter dan de aerde. Echt in de buurte komme van de Zunne mee ruumtevaertuugen kunnen me nie, want deer ist veelst te heet.
== De zunne as energiebronne ==
De zunne genereert wermte en [[zunnewind]]. Dienen zunnewind komt tout by d'eirde woa dat 'n tegeng'oudn es deur 'n [[atmosfeer]] van d'eirde. Zunnewind bestoat uut klene [[deeltje]]s die de zunne roundomround uutstroalt tout diepe in et zunnestelsel.
Olle leevn up d' aerde es moar meugelik deur de warmte die de zunne uutstroalt. [[Miens]]chn en [[beestn]] keunn nie leevn zounder de zunnewarmte. Ook de [[plante|plantn]] oaln under energie uut zunnestroaln via e proces da me [[fotosynthese]] noemn.
De zunne es 't elderste object da j'an 'n [[hemel]] kan ziene.
== Zunnestelsel ==
Oalle [[emellichoam]]n in uus zunnestelsel doorloopn e boane mè de zunne in 't middn. De grotste zyn de [[planete|planeetn]]. De planeetn beschryvn [[ellips]]vormige boann up verschillige ofstandn. Oe dichter e planete by de zunne stoat, oe warmer da z'es en oe rapper da ze rounddroait (omlooptyd van [[Mercurius]] es 88 doagn). De buutnste planeet'n binne ieskoud, droain stryf troage, en doen d'r vree lange over voe ene keer round de zunne te droain ([[Neptunus]] bykan 165 joar).
== Structure van de zunne ==
In de kern van de zunne es 't ounvoorstelboar heet (round 15 500 000 [[K]]) en 'n druk es d'r gigantisch. Die twee factoorn t'ope zettn e proces in gank da [[kernfusie]] noemt. By da proces, da [[woaterstof]] ommezet in [[helium]], komt d'r gigantisch veel energie vry. Ge kut et vergelykn meè [[woaterstofbomme|woaterstofbommn]] die under energie ook uut [[kernfusie]] oaln (deur e proces dan ze zelve in gank steekn). Die extreme toestand'n in de zunne zorgn d'r voorn dat olle [[materie]] [[plasma]] es.
De zunne kun j'observeern mè 't bloot oge (mits beschermienge !) of mè angepaste [[telescoop]]n. Zels mè 't bloot oge keun je dounkere plekkn ziene up de zunneschyve: de [[zunnevlekke|zunnevlekkn]]. Eén zunnevlekke kut grodder kommn dan 'n diamèter van d'eirde. Zunnevlekkn zyn plekkn up de zunne woa dat minder heet es dan elders, doadeure kommn ze dounker over. Ze kommn en goane zynder in nen cyclus van elf joarn. Zunnevlekkn veroorzoakn veel energie die ne merkboarn invloed èt up uus [[were]], up [[elektronica]]materioal en [[communicoatie]]apparateure.
== Externe verwieziengen ==
| |||