Amfibieën: verschil tussen versies

'''Amfibieën''' zienbin koudbloedihe beêsten die an toet de klasse Amphibia beoôrn. De naem is afeleid van amphi-bios, dubbel en leven. Dit wies dr op dan ze en in t waeter en op t land leven. Amfibieën kommn over eel de waereld voe, mie uutzonderieng van de noord- en zuudpoôl. Ienkele soôrten zienbin ok deuredroengen in kouwere hebieden as t noôrn van [[Scandinavië]], mè dit zienbin wè uutzonderieng'n wan de mìste komm'n voe in de wermere streken, as tropische en subtropische hebieden.

De klasse van de amfibieën (Amphibia) besti uut de [[sallemanders]] (Caudata), [[kikkers]] (Anura) en de [[wurmsallemanders]] (Gymnophiona). In totaâl zienbin dr oengeveer 6300 soôrten amfibieën.

Amfibieën zienbin, net as de reptielen, afankelijk van de omheviengstemperatuur voe der eihen lichaemstemperatuur. Ze zienbin vural hevoelig voe oververittieng en ze zoek'n dan ook vee koele plekken op. Vee beêsten ouen een [[winterslaep]]. Zò ok de amfibieën. Deze natuurlijke anpassieng bescherm der tegen omstandigheeën as temperatuurstijhieng en dalieng en een tekort an eet'n. Deze omstandigheeën zou'n zelfs fataâl voe een amfibie kunn'n wezen. A ter een periode van droôgte anbreek, ouen amfibieën een winterslaep, om an ze eel afankelijk zienbin van een ohe luchvochtigeid of waeter in de buurte. Ze trokk'n der eihen dan trug in een ondergrons ol of ze graeven der eihen in. Ze komm'n pas wé ni buutn a de rehentied vurbie is. De miste amfibieën zienbin dus actief bie rehenachtig weêr en dan ok bie de schemerieng of 's nachts.

Een amfibie ei een traehe [[stofwisselieng]] en dirom ei tun nie vee zuurstof nodig. Een tiedelijk ondergrons verbluuf lever dan ok weinig probleem'n op. Een opvall'nd kenmerk is dan amfibieën in larvestâdium deur kieuwen aedemaelen en laeter pas longen ontwikkel'n. Ze zienbin in staet om de opnaeme van zuurstof via der uud en via der mondsliemvlies plekke te laeten vin'n, ok a èn ze longen.

De miste amfibieën zetten eiers of. Dit hebeur mistal in de vurm van lange striengen, zoas buvobbeld kikkerdril. De eiers worn mistal in 't waeter ofezet, mè ok wè op 't land. Een pèr amfibieën briengen levende jongen ter wereld. Ienkele soôrten plehen broedzurg, in de vurm van 't bewaeken van de eiers. Are soôrten die an der eiers op 't land ofzetten, elpen de larven ut land te bereiken. Bie de vroedmeesterpadde draeg 't ventje striengen eiers mee die an om zun achterlief ewikkeld zienbin. De miste amfibieën zett'n echter der eiers of en kieken der nie mi ni om. Wunnir an de eiers uutkomm'n, lieken de miste amfibieën nie op der ouwers, wan ze onderhaen eêst een [[larvestadium]], voedan ze der volwassen verschienieng annemen. In 't larvestadium eetn ze vaâk ok ar eet'n dan in 't volwassen stadium. Volwassen beêsten eetn dierlijk eet'n, terwijl an larven plantaârdig eet'n eetn.

De leeftied van amfibieën is verschill'nd. Sommihe amfibieën worn nie ouwer dan 1 jaer, mè der zienbin ok soôrten die an ouwer dan 20 jaer zien eworn bin. (in terraria) Dit is een stik ouwer dan de miste mensen vermoed'n.