Zeêuwse grammaotica: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting
Rehel 58:
 
===Verkleinwoorden===
Net as 't Nederlands en de aore streektaelen in Nederland en Vlaenderen maakt 't Zeêuws vee gebruuk van [[verkleinwoord]]en. De vurmieng d'rvan is wat minder gecompliceerd as in sommige aore streektaelen.
 
Woorden die-an ''altoos'' op 'n medeklienker endige, kriege meêstentieds ''-je'' as achtervoegsel (''kindje'', ''puupje'', ''keunienkje''). Nae 'n ''-l'', ''-n'' is dat ''-etje'' (''baolletje'', ''bonnetje''), nae 'n ''-r'' kom ''-tje'' (''’aertje''), nae 'n ''-m'' is 't -''pje'' (''boômpje'').
 
Bie woorden die op 'n ''-e'' èndige, of kunne èndege, gaet 't verkleinwoord meêstentieds uut op ''-etje'': ''kinnetje'', ''bruggetje'', maer soms bluuf die ''-e'' weg. Dit is voraol 't geval nae ''-d-'' en ''-t-'': ''padde - padje'', ''konte - kontje''.
 
Woorden op 'n volle klienker kriege ''-tje'': ''zeêtje'', ''bureautje''.
 
Onregelmaetig bin ''paerd - paeretje'' en ''bord - borretje''. (Ziet 'ierbove a bie de meêrvoudsvurmienge).
 
In aolle vurmen mee ''(e)tje'' oor de ''tj'' uutgesproke as [ç], da wil zeie 'n soort zachte ''ch''.
 
===Naemvalsvurmen===
Net as in aore Nederlandse streektaelen bin de naemvallen rond 1500 uut 't Zeêuws verdwene. Stiekempjes leve ze toch nog vedder in 'n groôt antal versteênde uutdruksels.
 
De [[genitief]] ao in 't [[Middelnederlands]] meêrdere functies. De belangriekse functie, die van 't bezit (de gewone of possessieve genitief) oor noe meêstentieds omschreve mee ''van'', ok in gevallen daer-at 't Nederlands 'm wè zou gebruke, maer 'n leef nog wè voort in verbindiengen as ''m'n mans moeder''. De partitieve genitief, die-a angeeft dat d'r 'n bepaelde 'oeveel'eid ''van iets'' in 't spel is, oor nog gebruukt in zegswiezen as ''vuuf jaer tieds'', en is vedders nog productief bie bievoegelijke naemwoorden (ziet onder). D'n absolute genitief kom alleên zò versteênd vò da jen 'm amper erkenne kunt, in woorden as ''volgens'', ''aolles'' en ''vedders''. Zò a je an de vògaende vòbeelden zieë kun, èndig de genitief in de regel op 'n ''-s'', bie mannelijk en onziejig teminsen.
 
Ook d'n [[daotief]] komme je nog noe en dan tege. Je kunne 'm deudat mannelijke en onziejige woorden 'n uutgang ''-e'' kriege. 't Zeêuws, zeker wat ouwerwesser Zeêuws, puult uut van de versteênde uutdruksels mee datiefvurmen, dikkels in verbindienge mee 't vòzessel ''te'': ''te paerde, t'n tiede, te rikke''. Ok in pleknaemen kom je die vee tege (''T'r Veêre, T'r Bottienge, T'r Neuzen''). In tiedsanduidiengen is d'n datief zelfs nog productief, of was dat toet nog nie zò lang geleje: ''te jaere, te meie''. Datief-uutdruksel kunne ok bie aore vòzessels vòkomme (''in d'n 'uze'').
 
===Bievoegelijke naemwoorden===