|
De Turk'n kwamme sterk verzwakt uut den [[Eerste Weareldoôrlog]] en in [[1920]] wier Palestina een Brits mandoatgebied.
Achter den [[Twidde Wereldoorlog]] vertrokke d' overleevende jood'n van de nazi-concentroasjekamp'n massaal nae Palestina. In [[1947]] behon den Arabisch-Israëlische Oorlog, un burgeroorlog tussen Arabische (Christenen en Moslims) en JoodscheJoodse inweuners van 't [[Brits Mandoatgebied Palestina]]. Israël sloagdenslaehende derin vanom eut grôotgrôoste dêel van 't Brits gebied te verovernverover'n. VeleVee PalestynnPalestijne vluchtegnvluchtende wegwig of wiernwiere verdreevnverdreeve deur d'deu Israëlische troepntroep'n. Dit wier ok wel deur de Islamitischeislamitische en Christelijkechristelijke PalestynnPalestijn'n dun Nakba of ramp genoemd. Iedere 14ste14e meie herdinkenherdienke ze dadat.
De [[14 meie|14ste meie]] [[1948]] riepnriepe de joodnjood'n de stoatstaet Israël uut. DoaropDirop kwam d' immigroasje serieus op hang. In d' êeste drie joarjaer verdubbelde de joodschejoodse bevolking. De beweunersAraobieren woarnwaere nie gediend va die nieuwe situoasie en der volgdn nog velevee oorloognoorloog'n. Deur dDeurd' [[Verênigde Stoatn|AmerikoanscheAmerikoanse]] steun kostkon Israël eeen leger opbouwnopbouwe da sterker was as al de legers van d' omringende landn tlan' hopen.
Israël eteit ginhin volledige [[Scheiding van kerk en staat|scheiding van godsdienst en staat]]staet.<sup>[[Israël#cite note-:0-31|[31]]][[Israël#cite note-32|[32]]]</sup> De ultraorthodoxe bevolkingsgroep ([[Charedisch jodendom|charedim]]) e,'eit best vee invloed. Deze groep stong nie achter de oprichting van de Joodse staat in 1948. Daarom et'eit dun eeste premier van Israël, [[David Ben Gurion]] een aantalantal concessies gedaan'edae. Seculiere Joodn nemenneme ut Ben Gurion kwoalekkwaeluk dat ijum nie gezorgdgezurgd o'ei vurvoe nueen scheiding van godsdienst en staet.<sup>[[Israël#cite note-:0-31|[31]]]</sup>
Israël verbood tot an 1993 dun import van nie-koosjer vleesvleis en aanan [[Kasjroet|koosjere]] restaurants wierenwiere de zeer strikte orthodoxe regels opgeleetopgeleit.<sup>[[Israël#cite note-33|[33]]]</sup> Er zijnbin echter ukok nie-koosjere restaurants die op zaterdagzaeterdag open zijnbin<sup>[[Israël#cite note-34|[34]]]</sup> en verkesvleesverkesvleis serveern (verboden volgens zuwel dun Thora as dun Koran).<sup>[[Israël#cite note-35|[35]]]</sup> AanAn 't leger en velevee andereaore staatsinstellingenstaetsinstellingen wurnworre de joodse spijswetten opgelegdop'eleid. Israël 'eit gin openbaar vervoer op de [[sjabbat]].
Het land e'eit ginnegin grondwet, omdaomdat de ultraorthodoxe groep stelt dat de wetten van God de grondwet vormenvurme. In de basiswetten is alleenalleên opgenomenopgenome dat Israël een democratisch land is. Netanyahu gaf in 2015 aanan dat hijum in de wet wilde vastleggen dat de Staatstaet Israël de [[natiestaat]] van het Joodse volk zal zijnweze, waarmeewimee de scheiding tussen godsdienst en staatstaet verdervadder verminderd wordt.<sup>[[Israël#cite note-37|[37]]]</sup> ▼Israël ken gin openbaar vervoer op de [[sjabbat]]. Afhankelijk van de locatie kunnen nog sterkere beperkingen gelden zoals het afsluiten van ultraorthodoxe wijken voor auto´s. In de christelijke wijken en islamistische wijken worden de specifieke rustdagen, respectievelijk zondag en vrijdag gerespecteerd en is op zaterdag meer mogelijk.<sup>[[Israël#cite note-36|[36]]]</sup>
Ook bij de dienstplicht wur onderscheid gemokt tussen verschillende bevolkingsgroepen op grongt va ulder religie, zie hierna.
▲Het land e ginne grondwet, omda de ultraorthodoxe groep stelt dat de wetten van God de grondwet vormen. In de basiswetten is alleen opgenomen dat Israël een democratisch land is. Netanyahu gaf in 2015 aan dat hij in de wet wilde vastleggen dat de Staat Israël de [[natiestaat]] van het Joodse volk zal zijn, waarmee de scheiding tussen godsdienst en staat verder verminderd wordt.<sup>[[Israël#cite note-37|[37]]]</sup>
Israël kende tot 2010 geen [[burgerlijk huwelijk]] en sindsdien maar in beperkte gevallen, namelijk alleen indien beide partners niet geregistreerd staan als behorende tot een erkende geloofsgemeenschap.<sup>[[Israël#cite note-38|[38]]]</sup> Alle andere huwelijken in Israël worden alleen erkend indien deze worden voltrokken door de bevoegde religieuze overheden.<sup>[[Israël#cite note-39|[39]]]</sup> Door de religieuze regels van de meeste geloven zijn gemengde huwelijken tussen partners met verschillende religieuze achtergronden bijna niet mogelijk. Voor de joden mag alleen een orthodoxe [[Rabbijn]] een huwelijk voltrekken. Huwelijken uitgevoerd in het buitenland worden door de staat wel erkend. In de praktijk zijn er echter wel huwelijken tussen mensen van verschillend geloof (bijvoorbeeld tussen een Jood en een Arabier), maar dat kan tot protesten vanuit de orthodoxie leiden.<sup>[[Israël#cite note-40|[40]]]</sup> Ook gaan liberale Israëliers wel naar het buitenland om hun formeel huwelijk te sluiten.<sup>[[Israël#cite note-41|[41]]]</sup>
Hoewel de overheid officieel seculier is worden de joden op allerlei manieren bevoordeeld en de niet-joodse bevolking ([[Palestijnen]]) gediscrimineerd. Zo worden in gebieden bestemd voor Joden (Jeruzalem) bouwvergunningen alleen verleend voor Joden en worden bouwvergunningen geweigerd en gronden onteigend van de Palestijnen.<sup>[[Israël#cite note-42|[42]]]</sup> Ook worden Palestijnen zonder enig proces in [[administratieve detentie]] genomen of naar elders verbannen.<sup>[[Israël#cite note-43|[43]]][[Israël#cite note-44|[44]]]</sup> Palestijnen die uit oorspronkelijk Arabische wijken zijn gevlucht naar het buitenland mogen bijna nooit terugkeren.<sup>[[Israël#cite note-45|[45]]]</sup>
Tehenwoordig wor 't land bedreigd deu de meugleke ontwikkeling van een kernwaopen deu Iran. De voormaelige president Ahmadinejad ao een bloed'ekel an de Zioniste en ao meermaolen 'edreigd 'land van de aerdbodem weig te vaegene. Vandeer dat Israël op z'n hoede is voo een Iraonse kernbomme.
| 