Pau Heerschap
Pau Heerschap (1945) is een dialectkenner uut Ouwdurp. Hie speekt duchte voor groepen over 't dialect. Weinig hae zo'n kennis vant Flakkeês as hie. Een antal verhaelen bin door hie 'eschreve. Deervan bin aok een antal cd's uut'ebrocht. Eên van de bekendste verhaelen is t Hof tussen de hoagten.
Heerschap is na de kweêkschole in Ede, les goô geve op de Prins Maurits in Menheerse. Dat heit'n tot an zi'n pensioen 'edae.
't Hof tussen de hoagten
bewerkVaoder in moewder binne op 23 febrewaori in 1928 in Oudurp etrouwd. 1928: in de vorigen êêuw intussen al. D’r zat haest bie. Je hoeft gêên moewleke somme uut te rekenen om dat te wetene! In augustus al wier m’n ouste zuster ebore. Wêêr moste ze noe gôô weune? Dêêr waere intussen al maetregels voor enome. Noe waere d’r in diejn tied mar ’n paer meugelikheden: je kon in gôô weune bie ’n ouwen naom of ’n meu'ie, die je dan op dee passe toet an d’r dôôd in de hoop dat ze d’r huus anjoe vermaekt hao. Je kon aok zelf zurge dà j’n lappie grond te pakkene kreeg in dan ’n nieuw huus laete bouwe. Ze koze voor ’t leste. Noe was dat ’n hêêle riskante ongerneming, want hoe kwam ie an ’t geld? Vaoder was toe boereknecht in verdiejnende in weeke 9 gulden in de zeumere in 6 gulden in de wintere. Z'n grootvaoder hao nog in stikkie grond achter de haogte an ’n lieje bie Duunkèrke ’n stee an de Dirkdoenswegt: 20 are in 20 centiare, alles bie mekaore ruum 2000 vierkante meter. ’n Bee’ie grôôt wel, zou ie tegenwoordig zègge. Mar dat was nôôdig, dà zà je zoowel hoore.
Bie de Boelaerzen (annemers) wier ’t huus besteld. ’t Most ’ modern huus woore: Gêên bessteejen, mar mit ’n slaepkaemer, portiek in ’n keuken’ie mit ’n rechtbank (= aanrecht), mar om de kosten te drukkene: van Belse stêên. ’n Stik van de haogte wier eëgaliseerd in dêêrop wier ’t huus ebouwd. ’t Was op tied klaer. Alles bie mekaore kostende ’t f. 2800,-. Noe lach ie dêêrom, mar toe was ’t hêêl wat! Dat geld hao je netuurlek niejt, dus nae Gommert van Oostenbrugge, de kassier van de Boerelêênbank. Twêê burgen mos ie meeneme die garant stienge voor 't geld. Twee naoms waere wel bereid: d’n êênen was visser in hao ’n blaezer, d’n aoren was landbouwer in hao wat eige land. Jaerliks most minstens f 50,- of’elost woore in de rente was 5% plus 4 % previsie. In noe was ’t de bedoeling dat ’t geld voor de rente in de oflossing uut de opbriengst van ’t hof zou komme. Noe kà j’aok begriepe dà je zôô ’n groot hof most hè.
Behalve vroege aerpels in groewnte voor je eige, wiere d’r vooral producten verbouwd die wat opbrochte: d’r is wat of’ekraauwd in dat hof. Ielk jaer is ’t elukt. Mêêstal was t’r mêêr dan f. 50,-. In 1929 wier d’r bv. naest de rente f. 170,- in in 1932 f. 130,- of’elost. In dat in de crisistied! In 1939 was ’t huus vrie. M’n overgrootvaoder was esturve in de èrfenisse was genoeg voor ’t restant. Aok de èrfpacht wier of’ekocht. D’r was bereikt wat de hartewèns van ielke Oudurper was: eige hof in haerd.
’t Hof was vroeger heilig. Vrachten mis wiere d’r in esleept. De gewassen moste de grond uutborste. In elk seizoewn begon de cyclus wêêr: misse, spitte, pote, zaoie. Aerpels, in ’n soort westrijdverband. Wie hao de êêrste? In altied vaoders vraeg, as ik nae ’t buuteland eweest was op vakantie: hao ze goeie aerpels? Want dêêr hieng je gelok van of. In de selotten: wat doewe ze van de weeke? ’n Gulde de kilo Onmiddellijk verkaope, want kon wel ’s minder woore. Op ’t zelfde stik gelieke bôônen lègge voor de veiling. De bloomen voor zaed bloeiende twint al op contract: violen, vlijtige liesjes in daolejassen: Kiejmkracht genoeg? Of zouwe ze wêêr niks doewe, net as vleejaere? In zoo gieng dat mar deur. Jaer uut, jaer in. Jaer in, jaer uut.
’t Leste wat in ’t hof verbouwd wier voor de verkaop, waere bruune bôônen. Vaoder was intussen 86 in hie kon 't niejt mêêr biehouwe. Hie hao ze zelf nog wel eleid. Noe kwam op ’t mien neer. De vuulte groeiende intussen al tot heuphaogte. Mit moeite kon ik twêê ruiters bôônen bie mekaore schreute. Anton Brêên, van Tine van Duinkèrke is ze mit z'n pleisterkleurige dorsmesien nog weze dorse. De aore hofeigenaers uut de buurte kwamme belangstellend kieke. Wat ik ’t aore jaer ging verbouwe, vrooge ze. “Wilde planten”, zei ’k, want ik hao in m’n hood om d’r ’n soort heemtuun van te maekene. "Veredelde vuulte", zei d’r êên mispriezend. De bruune bôônen kon ’k an de straetstêênen niejt kwiet. Gêên hond woe ze hè. Toe hè ’k ze mar an de inzaemelieng voor Polen eschonke.
’t Jaer dêêrop hao ’k ’n kilo wilde plantezaed ekocht voor f. 375,-. Ik dust tegen gêên mènse te zèggene dat ’t zoevel ekost hao. Vuuftig gulden, loog ik. Ze verklaerende m'n nog voor gek. Ik docht dat êên kilo wel te weinig zou weze voor dat grote oppervlak, dus heit Kommer Hoek uut z’n heemtuun nog ’n hêêle zak zaed egeve. ’n Ouwe man uut de buurte kwam m’n nog vertelle, dà ’k m'n eige most schaeme. "Zôô ’n goewd hof vol te zaoiene mit vuulte!"
’t Eêrste jaer was ’t prachtig: êên bloomezêê van alderleie kleuren: llaprozen, slaepmussies, facelia's in nog veel meer soorten. ’t Leken wel ’n schilderieje van Renoir. lederêên vong ’t schitterend. De critici zwege, mar dat durende niejt lange.
’t Jaer dêêrnae was ’t vrêêselik: haest gêên kleure mêêr te bekennene. Allemaele grôôte bossen veugelwikke. Azzie op je huuken gieng zitte, was ie onzichtbaer. Zoo haoge was ’t. Mêêr dan honderd jaer intensief mis in de grond is niejt zoo mar uut te vlakkene.
De buurman, die nog ’n geweun hof hao, wist raed. Misschien aok wel omdat ’n benaauwd was dat al die vuultezaen nae hie zouwe overwaoie. “A joe ’t ’n kêêr laet ploege, wil ik 't wel ’n jaer mit aerpeIs doewe. Dat ’t wêêr geweun woordt."
Gelokkig hè ’k dat niejt edae. Geduld in volharding binne belôônd. D’r kwam geregeld mêêr bie: grôôte vievers, pitten zeije de ouwere mènsen, heggen in ’n priêêl. Aok zôômar vanzelf geregeld nieuwe planten. ’t Is best wel môôi noe, ’t hof tussen de ouwe haogten, in ielk jaer weer ’n verrassieng, altied wêêr aors. Zelfs mit die vrêêselijke kattestaerten hè ’k haest al lêêre leve.
Vaoder heit z’n eige natuurlijk nôôit kunne voorstelle dat bruidspaeren in z'n hof ôôit nog ’s foto' s zouwe laete maeke.