Keutjesaevend
Keutjesaevend is iets typisch Zeêuws. Vroeher wier dan op deze avend 't vèrreke dat 't ele jaer was vet'emest 'eslacht. Meestal net voo Kerst. Die aevend was ut dan feêst.
Behun 20e eêuw wiere de vèrrekes nog tuus geslacht. Da was voo de mensen 'n fêêstelukke dag, mae nie voo 't gemeste vèrreke. In ruum 'n jaer tied wier 't gekochte bihhetje hoed vet gemest, mee twee kêêr daegs 'n emmer slobber (hestampte hekookte poolers, vèrrespetoaten zeide me, mï 't liefst 'n flienke schep hastemeel d'r deu). 't Dier most wè hroeie in zoo 'n klein kot je mi amper lucht. At 't achter laaje kon, was t'r 'n kleine uutloap an 't kotje, 'n mispitje.
Vèrrekes van 400 pond oa j'in die daehen bie de vleet. De mensen waere hróós op zukke hevaerten. 't Behon a mi't 'aelen van de spullen bie de slachter. Mitte kruuwaehen mos je zèllef de klapblok en 't wostemessien aele, je kreeg tehlieke 't kapmes a vast mee. Méêsta wier d'r heslacht 's ochens vroeg of 's middegs om 'n uur of viere. Dikkels kwaeme ze van de femielje om t'ellepen.
At 't zoovarre was, da te slachter kwam, kreeg 't vèrreke 'n touwe om z'n póót en dan wier 'n uut 't kot gejoohe. Da viel soms nie mee. 't Was of a t'n behreep wat a t'r hieng hebeure. 'n Kruuwaehen mi stróói hieng mee, want 't vèrreke most gebrand wóóre. Oak 'n tol'out om 't brandende stróói te reehelen. A m'n dan 't vèrreke zoovarre hekreehen oa, ie most 'r zèllef nae toe loape, dan kwam t'r op an. De slachter was gewaepend mï 'n uls vol schèrrep spul. Dat ieng an 'n leere koppelrieme. Oak 't stael ieng d'r an, om de messen te schèrrepen. Mi één andgreepe hooiden ie z'n eihe as 't waere op 't dier; ons trokke an 't touwe, en "t vèrreke viel spartelend op z'n zieje. Op 't zèllefde moment stak de slachter toe mï z'n schèrrepe mes nae de strotte. M'n leiden dan 't touwe hoed strek, sint kon 't bêêst leehbloeje. Da mag vandaehe nie mêê, ze motte ze noe schiete.
At 't vèrreke dóód was wiere éêst de bossels (de lange haeren) getrokke. Da was 'n aparte methode, 't Gebeurden mï 'n iesder pinnetje mi op tènden 'n ronde knoppe. De bossels mocht de slachter ouwe om laeter te verkoapen an bossels- of kwastefebrieken. Dan wier 't vèrreke onderhedekt mi strooi en 't stróói wier anhestooke. De vlammen sloehe oahe op om de léste aertjes d'r af te schroeien.
Mï 't tolout wier 't stróói netjes overal anheleid, éêst an d'êêne kant dan an d'n oaren. Dan konne m'n naer uus. 't Vèrreke wier op 'n laddertje hedroaid, mï laddertje en oal op 't slachterskarretje hetrokke en tuus op 't extra schóón heschuurde plèsje afgelaeje. Eest wier 't bêêst gekrauwd, mi 'n bot mes en mï waeter uut 'n emmer spoelende wiere de korte stoppels afgekrauwd en 't zwartsel en de schroeiplekken opgeruumd, Dan wiere de póóten onder d'n buuk geschoove. De kop wier d'r afgesneeje en dan kreeg 't vèrreke ml 'n hróót schèrrep mes 'n snee over de rik van de kop tot de staert en kö je zie oe dik a 't spek was.
Was die speklaehe êêl dik, dan spraeke m'n van 'n leitje spek, dus 'n best vèrreke. At 't zoovarre was. was 't tied voo 't borreltje voo de slachter, want z'n aesem most zuuver weeze a tie strakjes over 't vosse vleis gieng at 't vèrreke openlag. Ie sloeg 't glasje zonder voet in êênen achterover, laeter zouwe d'èllepers 't oak gebruuke.
't Open lèhhe van 't vèrreke hebeurden deu de rikstrienge in de liengte deumidden te kappen. Om dat te kunnen doeë, stoeng de slachter mi z'n bêênen an weerskanten van 't vèrreke. 't Vèrreke viel in twee èlleften en 't kon varder uut mekoare hedae wöóre. 't Gieng in stikken, snieje en kappe, de póóten, 't buukspek, 't baeken spek, d'ammen.
De vrouwe kwam zèhhe oe a s't wou. De kranse (reuzel) wier op 'n stok g'ange om stief te wóóren, d'èssentjes gienge in 'n klein steelpannetje om laeter mi azien en peper hekookt en opgeete te wóóren. De smullen (daeremen) hienge in 'n emmer. Oalles kwam netjes op 'n hróóte taefel te lèhhen en op 't oekje van de taefel was t'r a êên behonne zweerte te trekken. A je je duum onder de zweerte oa, liet die hauw los en kö je die van 't buukspek en d'oare stikken aftrekke. Iederéén kreeh 'n stikje vosse zweerte, 'n traktoasie voo de kinders uut de buurte. D'r wier oak trek behonne mï 't vleis en spek in rêêpen te sniejen voo de woste. Twee man oa daeran volop wèrrek. Eén om in te steeken, en d'n oaren om te droaijen. Lekkere vette woste wier in 't messien mï 'n ronsel deu haetjes geschoove en de wostestriengetjes duukelden in d'n trog. D'r wier zoo'n 100 pond vette woste hedroaid en dan vlug gezoute. Eén pond zout op de 33 pond woste.