Bèstee

Een bèstee (Nederlands: bedstede) is een in de wandbetimmering op'enomen slaepplaese in de vurm van een kaste en of'eslote mit deurties of een gerdien. Bèsteën wiere tot in de 19e eêuwe vee 'ebruukt, vooral in boerderiejen. Meestal was t'r an weerskante van de spinne êên. In d'n êênen sliejpe de ouwers, in d'n aoren de kinders. Errebeiersmènsen hadde meestal mar êên vertrek om in te wennen en in te slaepen. Bie de burgermènsen had je in de kaemer aok wel bèsteen, mar aok in de weunkeuken. As ze "n flienk huus hadde, nog 'n binnekaemer, wat ze an de overkante 'n alkoof noeme. Bie de boeren op 'n gróóte stee had je veul mêêr bèsteen, dichte op zolder, in soms in 't opkaemertje, dat wat haog lei, omdat de kelder daeronder was.

Een bèstee

Kleine bèstee voor een baby of peuter

Wand met bèstee en kaste in de Groeneveldse Meule

Overdag gienge de bèsteedeurtjes dicht, 's nachts oope, mar dan hienge d'r weer gerdienen voor, mêêst groewne, in an d'n balk 'n wit rebatje mit 'n móói gehackt kantje. Je most wel 'n gróóte stap neeme om d'r in te stappen in d'r was nogal 's 'n balkje, de bèsteesponse, om op te gaen staen. Achter dat balkje zat de bèsteeplanke. Die gieng d'r mit de schóónmaek uut. Dan wiere de metrassen d'r uutgehaeld om te luchten, net as 't bed. De bedden gienge hêêl d'n dag nae buuten, de planken wiere geschuurd, de bèstee gewit, de rebat gewasse in dan kon je d'r's aevens weer schoon in.

Soms sliejpe d'r mensen op 'n stróózak: 'n gróóte zak mit stróó gevuld. Laeter kreeg je stróómetrassen. 't Bed zelf was 'gevuld mit pluumen. Zoo'n pluumebed was wel diere, zwaer om te roeren in op te schodden. De tieke most aok 'n apparte behandelieng ondergaen, want die wier mit was zoo gemaekt. dat de pluumen d'r niet deur konne of liejver dat de scherpe punten van de pluumen de slaepers niet prikten. Toen de kepokbedden kwamme, raekten de pluumebedden uut de mode. In bed lag d'r voor je 'n hóód êêrst 'n hóódpeule (peluw) over de hêêle breedte van 't bed. in daerop de kossens. Om de hóódpeule in om de kossens zat éérst 'n onderslaop in daerover weer 'n geweun kossenslaop. Onger je hóódkossen lag dichte 'n kopbosje (rond zakje met stro).

Op de metrasse lag êêrst 'n ongerspreie, op Goeree 'n sprêê genoemd, al nae gelang 'n molton, 'n gehaekten of 'n gebreiden. Diejn lesten wier meestal deur ouwe vrouwen gebreid, die toch niks mêêr te doewen hadde. Op de onderspreie 't onderlaeken, dan 't laeken (soms mit 't tussenzetsel), 'n molton deeken in 'n wollen in de zeumer, 'n wollen in 'n gestikten in de winter. Die gestikte deekens wazze soms hêêl móói gemaekt van lapjeswèrk in dan mit de hand op voorgeteekende lijnen deur in deur mit riegsteeken dwors deur de laege watte heen an mekaore gemaekt; an de achterkante netuurluk "n effe voering, róód of groewn.

In de bèstee had je nog, as t'r kleine kinders wazze, 'n kribbe an 't voetènde. dan hoefde de moeder d'r niet uut as d'n kleinen schreeuwde. As t'r niet te gauw 'n tweeden kwam, sliejp zoo'n kind d'r wel in tot 't 'r uutgegroeid was. An 't hóódênde was an de boovenkante 't bèsteeboord. Daerop stond de pot, 'n petrooljelampje of 'n kaerse, in soms 'n busje mit dropjes, 's Nachs stong de pot op de grond in 'n lichtje op de taefel. Omdat 'n ooljelampe kon stoome, gebruukte ze aok wel 's 'n drievertje. Dat was 'n glaesje half vol waeter mit oolje d'r op. In de oolje dreef 'n blikje of kartonnetje mit 'n pitje d'r op. Dan stong je teminste niet in 't pikkedonker, as je d'r uut most.