Californische condor
| Californische condor IUCN-status: Ernstig Bedreigd | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Californische condor | ||||||||||||
| Taxonomische indeêlienge | ||||||||||||
| ||||||||||||
| Soôrt | ||||||||||||
| Gymnogyps californianus (Shaw, 1797) | ||||||||||||
De Californische condor (Gymnogyps californianus) is een hier uut de orde van de roôfveugels (Falconiformes) en de femielje van de hieren van de Nieuwe Waereld (Cathartidae). In 't wild leven vriewè hin Californische condors mi omdan ze bieni uutesturven zien deur verhiftigd eetn en de jacht. Vanuut sommihe dierntunen, buvobbeld die van San Diego, heln kweêkprohramma's, winae an ze uutezet worn in 't wild.
Kenmerken bewerk
De Californische condor is de eênihe veugel uut 't heslacht Gymnogyps. 't Is een hroôte zwarte hier mie een kaele kop, den onderkant van zen vleuhels is ok bie wit. Der zien mè weinig veugels die an een hrottere spanwiedte ène, de Andescondor (Vultur gryphus) is eên van de weinihe. De Californische condor ei wè de hroste spanwiedte van aolle Noord-Amerikaonse veugels. De condor kan ael oud worn, 't is zelfs eên van de langstlevende veugels. Ze worn ouwer dan 50 jaer.
Verschil ventje en wijfje bewerk
De Californische condor is bieni aelemille zwart mie an den onderkant van zen vleuhels drie'oekihe vlek'n of ban'n, die an bie 't ventje overvloediher voekomm'n. De poôten zien hries, de snaevel is ivoôrkleurig en zen oôhen roôdbruun. De jonge veugels zien doenkerbruun hevlekt mie zwart op der kop. Den onderkant van de vleuhels is hries hevlekt in plekke van wit.
't Wuufje is, zoas hewoonlijk bie aolle roôfveugels, kleiner dan 't ventje. De hemiddelde spanwiedte van de veugels lig rond de 2.80 meter en ze kunn'n toet 14 kilo zwaer wehen. 't Hemiddelde hewicht is 8 of 9 kilo.
Bedreihieng bewerk
Eêst kwamm'n Californische condors voe over bieni ael de Vereênigde Staeten, mè in de nehentiende eêuwe namm'n de antall'n sterk of deur voedselverhiftihieng, vernietihieng van der leefhebied en de jacht. In 1987 waeren der nog 22 Californische condors over en iermie wier een broedprohramma inezet. De veugels wiern bie mekaore ezet in San Diego Wild Animal Park en de antall'n namm'n wee wat toe.
In 1991 wiern der voe 't eêst wee Californische condors uutezet in 't wild, een sprong veruut. In november 2007 waeren der wee 302 Californische condors, wivan an der 155 in 't wild leven. Wilde Californische condors zien noe te ziene in den Amerikaonse staet Californië, Arizona en ok wè in 't Mexicaonse Baja California. In de staet Arizona leven ze allaen in de Grand Canyon.
Habitat bewerk
Californische condors ouwen der eihen 't liefst op in hebieden bie laehe vehetaotie as hrassen en korte bompjes, en ok wè hewoon in bossen, vaok coniferebossen. Ze hebruken kliffen of oôhe boômen om der nist in te bouwen. Individuele veugels ouwen een hroôt hebied voe der eihen en vliehen vaok enurme afstan'n tot wè 250 kilemeter om aes te zoeken.